48842

Cechy poznania naukowego:

-    posługiwanie się danymi empirycznymi

-    systematyczna i kontrolowana obserwacja losowo dobranych obiektów

-    replikacja - możliwość powtórzenia badania w celu jego weryfikacji

-    sceptyczna postawa wobec rzeczywistości

-    stosowanie dokładnych narzędzi pomiaru

-    posługiwanie się zdefiniowanymi pojęciami

-    obiektywizm w formułowaniu wniosków i odnoszenie ich do zakresu zbadanego zjawiska Dwie drogi poznania naukowego:

a)    poznanie dedukcyjne - opiera się na modelu sprawdzania w rzeczywistości empirycznej twierdzeń ogólnych. W punkcie wyjścia jest teoria lub jedno twierdzenie ogólne. W punkcie dojścia są szczegółowe fakty, które weryfikują twierdzenie ogólne. W efekcie postępowania dedukcyjnego można uprawomocnić lub sfalsyfikować teorie. Prowadząc badania oparte na toku dedukcyjnym, konfrontujemy wiedze teoretyczną ze światem empirycznym. Odrzucenie w warunkach empirycznych jakiegoś twierdzenia to jego falsyfikacia. Oznacza to, że nie ma ono mocy przewidywania, staje się bezużyteczne. Przyjęcie jednak twierdzenia nie oznacza, że jest ono prawdziwe w sensie uniwersalnym. Oznacza jedynie, że w tych warunkach, w których prowadziliśmy badanie, sprawdziło się. Można na jego podstawie przewidywać. Nie wolno jednak tego wniosku przenieść na inne warunki. Od twierdzenia ogólnego do jego szczegółowych skutków w świecie empirycznym.

b)    poznanie indukcyjne - opiera się na modelu budowania twierdzeń ogólnych na podstawie szczegółowych obserwacji. W punkcie wyjścia są fakty, a w punkcie dojścia twierdzenia ogólne. Jeśli w kontrolowanych warunkach powtarzają się pewne konfiguracje zdarzeń, np. gdy jest A, zawsze pojawia się B, a badacz zmierza do uogólnienia tej obserwacji. W rezultacie - przy spełnieniu wielu warunków - może stworzyć teorię. Teoria ta nadal podlega weryfikacji, czyli musi powrócić do faktów, by móc się z nimi skonfrontować. Dzieje się to tak długo, aż zostanie sfalsyfikowana. Tak, więc efekt poznania indukcyjnego nie jest ponadczasowy, jest ograniczony do określonej puli warunków. Celem poznania naukowego, a więc i badan naukowych jest wyjaśnianie, przez które rozumie się szacowanie związków miedzy badanymi zjawiskami.