50527

•    Wspólne w młodości obcowanie ludzi różnych wyznań przyczynia się do religijnego, a zatem i społecznego pojednania. Szkoła nie powinna wychowywać nienawiści, lecz braterstwo, nie powinna puszczać w świat apostołów fanatyzmu, lecz tolerancji.

■    Przez równouprawnienie płci w wychowaniu rozumiemy w domowym równomierną i równoległą edukację wszystkich dzieci, w publicznym - równomierną i równoległą edukację młodzieży obu płci.

*    Jeżeli powstajemy przeciwko wspólnemu wychowaniu młodzieży, to przede wszystkim dlatego, to przede wszystkim dlatego, że obawiamy się ointeresa moralne Jeżeli stosunek między płciami ma być moralnie prawidłowy, musi być wcześnie przygotowany jeżeli mężczyzna nie ma być drapieżnym zwierzęciem, a kobieta niedołężna ofiarą, muszą oboje rozwijać się obok siebie i z sobą.

WYCHOWANIE LUDOWE:

■    W edukacji diłopa nie można się upominać o subtelność, rachubę i wybór wpływów, droga jego umysłowych postępów bardzo krotka, zawód nadzwyczajnie ograniczony, przygotowanie więc do życia i działalności nie wymaga tylu i ta skomplikowanych zabiegów.

■    Wychowanie ludowe ma dwie strony: kształćeiue charakteru i umysłu

■    Trzy są organy. tTzy rodzaje wpływów, przez jakie na umorabiienie ludu działać może:

1.    wpływ klas oświeconych. Z jednej strony ukazywać prostaczkowi przy każdej sposobności drogę, na której on szczęście dla swych dzieci znaleźć może. w najprostszych informacjach wykładać mu etyczne zasady, zalecać skuteczne, do osiągnięcia pewnych celów środki, uczyć go pedagogiki przez najzwyklejsze rady. przekonywać go dowodami prób własnych, zaznajamiać z moralnym katechizmem, czuwać nad nim i objaśniać; z drugiej znowu strony tymże duchem i odpowiednim szeregiem sposobów bezpośrednio oddziaływać na jego dzieci.

2.    kościoła Nauka kościoła jest potężna dźwignią morabią. jeśli tylko umiejętnie używana bywa Wychowanie zaś powinno być głównym tematem kaznodziejskich wykładów.

3.    piśmiennictwa Przeznaczone dla chłopów pismo „Zorza". Wypada więc aby ci, którzy z natury swojego położenia są opiekunami jego moralnych interesów, powinni starać się: 1. aby ów wieśniak pismo swoje kupował; 2 ażeby je posiadał; 3. ażeby je znał., czyli zorzę kupować, protegować i tym . dla których jest przeznaczona czytać.

■    Wieśniakowi również potrzebna jest książkowa wiedza, on jej nigdy nie nabędzie, jeśli nie zostanie zachęcony lub przymuszony, a od jego wykształcenia zależy jednostkowa i ogólne dobro.

WYCHOWANIE KLASY ŚREDNIEJ:

■    Klasa średnia (rzemieślnicy, kupcy, ziemianie), jeśli nie ilościowo, to jakościowo, jest rdzeniem narodu, mieści w sobie punkt ciążenia wszystkich potężniejszych czynników krajowego dobrobytu i oświaty

■    Ogół ludzi, a raczej ich duchowa wartość jest rezultatem wychowania

■    Duchowy ustrój dziecka jest w znacznej części rezultatem naszych około niego starań i niedbałości.

■    Jak powinni postępować inteligentni rodzice wychowując dziecko w pierwszych latach życia: 1. ukształtować się do tej roli; 2 dowiadywać się o każdej przestrodze i radzie, jakie rozwój nauki ustawicznie w tej mierze daje; 3. działać systematycznie.

■    Metody i czynniki wychowania klasy średniej w drugim okresie rozwoju młodzieży, poczynającym się od 8 roku jej życia W okresie tym następuje przemiana ról - dom składa swój pedagogiczny mandat w ręce szkoły. Na miejscu publicznego ogniska staje publiczna instytucja, która prowadząc dalej sprawę przez matkę i rozpoczętą, poddaje swych wychowanków nowym samodzielnie pomyślanym wpływom.

■    Zadaniem edukacji średniej nie jest specjalność, ale wszechstronne rozwiniecie umysłu. Do tego celu użyte powinny być te nauki, które go w całości osiągnąć mogą. to jest wszystkie dojrzałe i należycie uporządkowane.

■    Edukacja rozumnie pojęta musi być nie tylko encyklopedyczna, nie tylko głównym punktem swej ciężkości na elementach reabiych oparta ale nadto powinna być krajowa. Wychowanie obok pewnej kosmopolitycznej wspólności potrzebuje być w każdym kraju odmienne, bo w każdym do innych warunków, do uuiego duchowego klimam ludzi przysposabia

■    Edukacja estetyczna powinna rozwijać uczucia i wrażenia piękna

■    Wychowanie estetyczne. Dziecko o tyle uczy się prawd morabiych. o ile mu je wykłada katechizm. Jest to mechaniczne rycie na miękkim mózgu reguł martwych, ogiuem życia nie ogrzanych, zacierających się łatwo, nieprzekonywujących zupefaiie. Uje inność zaś tych rezultatów tkwi swym źródłem w metodzie i zakresie edukacji Metoda jej opiera się na papuzim wyuczaniu dziecka kombinacji niczym nie popartych i nieusprawiedliwionych rozkazów, zakres znowu ogranicza się na szczupłym szeregu praw oderwanych, w znacznej części skutkiem swego przedawnienia fałszywych. Etyka powinna być jednym z najważniejszych i najbardziej w wychowaniu uw7ględnianvch nauk. powinna w nim występować samoistnie Powinna spocząć na gnoicie życia, z niego swe prawdy i przykłady czerpać

POGLĄDY I STANOWISKO PEDAGOGICZNE JANA WŁADYSŁAWA DAWIDA

NAUKA O RZECZACH

Cele pierwszego nauczania, w szczególności nauki o rzeczach:

L Cele działalności zwanej nauczaniem określają następujące potrzeby:

•    Ogólne potrzeby moralno-życiowe;

■ Potrzeby psychiczne właściwe dla danego okresu dziecka

•    Stosunek danego okresu do okresu bezpośrednio poprzedzającego i po nim następującego.

2.    Zadania moralno-życiowe. Nauczanie dąży do ukształcenia charakteru wychowanka, a mianowicie utrwalenia w człowieku uczuć i popędów moralnych tak jednostkowych jak społecznych oraz do urzeczywistnienia ich w życiu zdolnych go użyć. Nauczanie, jako czynność dotycząca umysłu ceł osiąga przez: a) wprowadzenie do umysłu określonych wyobrażeń, czyli określonej wiedzy; b) rozbudzenie określonych interesów, uzdolnień i działalności umysłowej. Wiedza, jaką nauczanie dla celów wychowawczych się posługuje, dotyczy obu głównych sfer poznania: umysłu i materii, podmiotu i przedmiotu, człowieka i przyrody. Treścią zatem naucz ani a jest albo wiedza i moralnej istocie człowieka, albo o życiu przyrody.

3.    Psychiczne potrzeby i warunki danego okresu wychowawczego Od 4 do 20-12 lat bezpośrednio pobudzającym a w części zaczynającym naukę książkową, nauczanie w ogóle okazuje się możliwe. W miarę opanowania i swobody mchów ilość tych doświadczeń jakie dziecko zdobywa w otaczających je rzeczach i ludziach, o przedmiotach i o sobie samym pomnaża się szybko. W okresie tym nauczanie nie tylko jest pożądane, lecz i dziecko samo pottzebę nauczania pewnego odczuwa i wyraża. i to nauczania tak w kierunku przedmiotowym jak i podmiotowym. W okresie przed 3 rokiem dziecko poznaje już dobrze i pamięta przedmioty zewnętrzne, zanim rozbudzi się w nim poczucie własnego „ja", tak iż przez czas pewien umysł jego jest tylko tueświadomym siebie zwierciadłem odbijającym świat zewnętrzny, od którego dziecko samo się jeszcze nie odróżniając, mówi o sobie tylko w trzeciej osobie.

4.    stosunek pierwszego nauczania przedmiotów ego do nauki późniejszej. Początkiem nauki w ogóle i punkiem wyjścia nauki okresu szkolnego jest poznawanie konkretów i indywiduów, z dnigiej strony umysł dziecka w samorodnym swym rozwoju i śród przypadkowych warunków otoczenia w poznawaniu tym pożądanej siły nie nabywa, co więcej nawet, w skutek niewłaściwego w początkach prowadzenia