3) Dążenie do przejścia od wielości ideogramów do rozbicia wyrazu na najmniejsze elementy dZwlękowe, które można oddać za pomocą kilkudziesięciu liter (zasada fonetyczno-fonologiczna)
4) Fonetyczno-fonologiczne podstawy na znakowanie samogłosek pochylonych, np.: królu, którym, do północy, też (e pochyle), twe (tak samo), proste (tak samo), zdrowego (o pochyle w wygłosie), za (a pochyle), ratuie (tak samo) ; a kreskowane oznacza „a" jasne, zaś nie kreskowane - „a" pochylone. U Kochanowskiego litera ó oznacza „o" pochylone
5) Fonologiczne należy intepretować dwuznaki cz, sz, ch, dz, dź, dż, a także połączenia literowe typu: ci, si, zł, dzl, ni, pi, mi, wi itp. Stosowane na oznaczenie spółgłosek miękkich w pozycji przed samogłoską
4. Rodzaje pisowni.
1) Pisownia regionalnie fonetyczna (chwalę, kwiatu [a kreskowane], twarzy, twoie, martwa, gęstwa [a kreskowane], swar, swoie, krwią, trwogę; grupy chw, tw, kw, sw , trw oddają wielkopolską i pograniczną wschodnią wymowę tych połączeń ze spółgłoską „w”, „kw" itd. W wymowie mazowieckiej i małopolskiej w omawianych połączeniach spółgłosce „w" odpowiada spółgłoska „f”
2) Pisownia regionalnie morfologiczna - ma punkt wyjścia fonetyczny, zastosowany w formach zasadniczych, ale Już nie w formach pochodnych, w których zaszły wymiany fonetyczne. Pisownie fonetycznie jednolita musiałby być pisana na jednym terenie (por. swar/ sfar); musiałoby się pisać (w Polsce południowej: wiosna (w zmiękczone), p (p zmiękczone) ; w Polsce północnej: wjosna, pjana, wjązać. Podstawą pisowni morfologicznej stał się postulat jedności tematów.
3) Pisownia historyczna - stwierdza się ją w zapisach, które współ, nie mają charakteru fonetycznego ani też nie są motywowane jednością tematu danego wyrazu, lecz jedynie opierają się na tradycyjnym zwyczaju. Należy tu stosowanie liter ó, rz ( na oznaczenie głosek rzy, lub szy), h, a także w pewnych pozycjach ę i ą (który, mówi, móy, królu)
4) Pisownia konwencjonalna (umowna) - mają m. in. Dwuznaki cz, sz, a także ci, si, zi, pi, wi itd. (oraz trójznak dzi) służące oznaczaniu miękkości spółgłosek przed samogłoskami. Umowny charakter miało też oznaczenie głoski „j" literą i przed samogłoskami, a literą y przed spółgłoskami i na końcu wyrazów, np.: iako, moie, kray.
5. Ogólna ocena XVI-wiecznej ortografii polskiej.
Rospond - ortografia ta ma charakter kompilacyjny, wypracowany przez anonimowych skryptorów średniowiecznych I zmodernizowany przez krakowskich drukarzy.
- szczególne piętno dwuznaków, które zostały najpierw oparte na wzorach romańskich, później dopiero niemieckim i od XVI wieku czeskich.
- dwuznaki sz, cz, tz były znane najdawniejszym tekstom starofrancuskim i staroniemieckim z IX wieku. Taszycki stwierdził „dojrzałość" pisowni polskiej XVI, Rospond mówił o „nowopolskim" charakterze tejże pisowni, a Urbańczyk stwierdził, iż w XVI wieku grafia polska wyszła „w zasadzie ustalona", ale czekały ją jeszcze