50719

mepaządnych. ale tłumi je na jakiś czas. Kolejne przejawy zachowania awersyjnego mogą być już lepiej zaganizowane. tniduiejsze do wykrycia przez mechanizmy krające, a wiec niebezpieczniejsze (autor wspomina o zaprezentowanym przez Alietta Bandme przypadku utalentowanego pirestfpty, który będąc w wiezieniu analizował popełnione przez siebie pomyłki i tworzył plan kolejnego napadu, z którego wyeliminuje te błędy >

-    Belia wiayści nie tezygiaiją jednak c ale owic ie z kary jako metody wychowawczej Może ona odnieść skutek, jeżeli włączy się ją do całościowego programu modyfścacji zachowania, którego celem jest ukształtowanie nowych reakcji, zastępujących teakcje nieporządne. Nie wystarczy karać, należy tez umiejętnie wskazać dobtą dtogę (dzieci kąpiące się w me doz wołanych miejscach mogą zostać za to ukarane przez rodziców, ale należy im też dąć możliwość korzy stania z atrakcyjnej plaży strzeżonej, niedoświadczony naukowiec popełniający taźące błędy metodologiczne może być poddawany krytyce, ale konstrukiywitej)

-    Niebezpieczeństwa stosowania wzmocnień negatywnych . wcześniej wspomiuaiM generaltzacja hamowania

. zaburzeniaemocjonalne - całkiem neutralne bodźce mogą wywoływać reakcje lękowe, gniew, agresje

unikanie źródła karania np uczniowie nie jzrzychodzą na lekcje prowadzone przez srogiego nauczyciela poza tym zjawisko fltittuacji kadr. polegające na tym. ze najlepsi pracownicy będą unikać zakłady pracy gdzie dominuje system kat

. negatywne wzorce zachowania np. jeżeli dziecko jest bile przez rodziców. uczy się od nkh sposobu wymierzania kary. „sztuki karania" która potem zastosuje na swoich rówieśnikach, w przyszłości tez na swoich dzieciach

jedna z procedur sterowania negatywnego jest nie tyle stosowanie kar. co pozbawianie nagród Bodźcem negatywnym staje się odbieranie przywilejów np. rodzke zabraiuająd2ieciom oglądania telewizji Niewiele wiadomo o skuteczności lej kary. przeprowadzono jecbiak eksperyment, który wykazał ze pozbawienie nagrody przypomina zwykła karę - wywołuje skutki doraźne. Otłopcom, którzy mieli tendencje do ssania palców wyświetlano ciekawe filmy tystmkowe. W momencie gdy zaczynali ssąc palce pokaz przerywano Zredukowało to nkporzątbiy odnicłi w czasie projekcji, później jeikiak dzieci znowu ssały palce. Godny uwagi jest jetkiak fakt. że o de przy stosowaniu kary mamy do czynienia z unikaniem źródła karania, w tym przypadku wztatia zainteresowanie osobą pozbawiającą nagrody W eksperymencie tym dzieci mtercsowały się eksperymentatorem, który wyłączał film Ponadto system ten nie wywołuje tak silnych reakcji lękowych wydaje się więc być bardzkj humanitarny

-    Zdaniem Skinnetakaia ma małą wartość prakseologiezną(insinimenialną) i jest leż nieuzasadniona z etycznego punktu widzenia Jego zdaniem złe zachowania ludzi są efektem niedoskonałości środowiska, gdzie domiiują bodźce awersyjne Konipcja czy terroryzm rodzą się tam gdzie panuje głód. utrudniony jest dostęp do nauki, kidtura jest na niskim poziomie. Należy wiec starać się stworzyć środowisko w którym zredukowana będzie rola kary. a dominować będzie nagroda. Autor zauważa jednak, ze wymagałoby to całkowitej modyfikacji wszystkich systemów instytocjonabiych i jest prawie niewykonalne

-    WOLNOŚĆ w ujęciu behawiorystów nie jest stanem wewnętrznym, ale cechą zewnętrznego zachowania Błędne jest przekonanie, że w-ohiość to dążenie do usunięcia ze środowiska wielkiej kontroli nad człowiekiem. Jest to niemożliwe. Nie żyjemy w próżni Kontrola ludzkiego zachowania jest nieodzowna, ale musi to być taka kontrola, która nie wywoluje zagrożenia, reakcji lękowych i agresji Wolność jest wiec dążeniem do usunięcia ze środowiska wzmocnień negatywnych. Są to wzmocnienia dwojakie. Pieiwsze to wzmocnienia naturalne takie jak epidemie, powodzie itp . dnigie to szeroko rozumiane kary takie jak rożnego rodzaju represje

-    GODNOŚĆ w ujęciu behawiaystów podobnie jak wolność, jest cecha środowiska i polega na dążeniu do maksymalizowania liczby wzmocnień pozytywnych, takich jak uznanie społeczne, podziw Poglądy Skuaiera w tej sprawie są bardzo kontrowersyjne i zdaniem autora błęckie Odbiera on gockiość i wolność człowiekowi, a przypisuje środowisku Autor zaleca porównanie tych poglądów z poglądami Jana Pawia II. który wygłosił jakiś czas temu mowę do lanieatów nagrody Nobla Jej tytuł brzmiał „Poszanowanie wokiości i godności człowieka warunkiem pokoju" Jego zdaniem ludzkość przygotowująca się do wejścia w nowe tysiąclecie musi budować cywilizacje opanąna wob współistnienia Globalizacja zamiast podsycać antagonizm powinna prowadzić do odrzucenia konfliktów zbrojnych, nacjonalizmu i przemocy. Jest to warunek wzrostu autentycznej solidarności. Ludzie musza uświadomić sobie, że pokój to najszlachetniejszy cel do jakiego może dążyć człowiek. Z kolei godność jest w chrześcijaństwie rozumiana jako miłość Boga do każdego człowieka, bez wyjątku

-    INŻYNIERIA SPOł.F.CZNA - behawiorystyczna metoda modyfikacji człowieka Od dawna kidzie starają się stworzyć technologie kształcenia. Niepowodzenia w tej dziedzinie wiążą się z tym. że cele kształcenia są dosyć niejasne, oraz z tym że algorytmiczne (dobrze określone i niezawodne) metody modyfikacji człowieka nie są znane. Zdaniem Skinnetabehawkuysiom się to udało. Celem tej technologii jest modyfieacjanamietzanych i obserwowakiych reakcji człowieka Możliwe jest postawienie jasnych celów wychowawczych i realizowania idi. Dzięki wiedzy o roli wzmocnień negatywnych i pozytywnych, poznaniu praw uczenia się i wanuikowania behawioryści stworzyli pewien rodzaj algorytmów modyfikacji zachowania Istnieje możbwość rozwijania u ludzi pożądanych reakcji, leczenia zabił zeń reakcji u ludzi chorych W ostatnich lalach szczegóbiie rozwinęła się „terapia behawiorystyczna"

-    Techniki modyfikacji zachowania

•    desensibdizacja (metoda odczulania, toiiewrażliwtniie). wykorzystywanadoleczenia stanów lękowych, czy agresji wywoływanej przez sytuacje neutralne kd> nawet pa żądne (katfakty interpersonalne, kontakt z psami czy kolami, kąpiel w jeziorze itp ) Metoda opracowana przez Wolpego. zakłada, że niepożądane reakcje powstały w wyniku uczenia się i można się ich odurzyć Metoda składa się z 3 etapów

1)    psycholog lub pedagog stara się poznać bodźce i reakcje powodujące lęk. agresje kib wrogość. Należy tez określić zależność miedzy rodzajem bodźca a siłą reakcji lękowej i ułożyć hierarchiczną listę bodźców od najsłabszych do najsilniejszych (np gdy człowiek boi się węzy będzie to: rozmowa o wężach obtazki z wężami, oglądanie węża na ekranie telewizaa. obserwacja węza w ZOO. zabawa z wężem).

2)    badacz poszukuje określaiych sytuacji o wartości nagradzającej, które mogą zneutralizować reakcję lękową tzw sytuacje neutralizujące Typowym przykładem jest relaksacja, któta polega na rozktźnianiu i ćwiczeniu mięsni Może to być tez ciekawa zabawa wyszukane pożywienie, środki farmakologiczne

3) ostattu etap to właściwa desensiiilizacja. coraz silniejsze bodźce lękawórczc zostają zestawione z sytuacjami neuualizujący mi W ten sposób można wyleczyć 60-90% przypadków Sąto wyniki lepsze niż np krótkarwała psychoterapia

(dygresja) Alkohol jako wzmocnienie pozytywne. Eksperymenty dowodzą ze w sytuacji stresowej alkohol może stać się wzmocnieniem pozytywnym Przeprowadzało eksperyment. Najpierw nauczono koty skomplikowanej reakcji sprawczej za która dostawały pokarm Po pewnym czasie zamiast pokarmu stosowano bodźce awersypie w postaci Szoku elektrycznego Zahamowało to aktywność zwierzęcia Po serii szoków ka wolał mleko z niewielkim dodatkiem alkdiolu od czystego mleka Gdy nie było wzmocnień negatywnych wolał czyste mleko Człowiek pije alkohol w sytuacjach stresowych gdyż alkohol pobudza go do działania zmniejsza reakcje unikania i ucieczki, czyni stres bardziej znośnym

*    terapia awersyjna: często wykazystywana przy oduczaniu niepożądanych nawyków takich jak picie alkahoki Polega ara na jednoczesnym podawaniu wzmocnienia pozytywnego (alkohol) i negatywnego (śtodki farmakologiczne np powodująca wy mioty apomafina) Po 10-15 próbach wytwarza się nowy ocbuch warnikowy Człowiek wymiaruje po spożyciu alcoholu bib na sam jego widok. Jej skuteczność jest mniejsza (20-80%). Możliwe ze wzrosłaby przy jednoczesnym stosowaniu nagrody (wskazywanie innej alternatywy) Terapia mocno krytykowana. Trwają starania by zmniejszyć jej brutalność Auta wspomina że w amerykańskiej gazecie widział kiedyś reklamę aparatu terapeutycznego mającego oduczać negatywnych zachowali Wytwarzał on bodziec awersyjny w postaci paażenia prądem Noszący go człowiek miał go sam uruchamiać za każdym razem, gdy pomyśli o niepożądanej reakcji

Techniki te nie spodcały się z uznaniem Krytycy twierdza, ze zbyt mechanicznie traktują człowieka Jest to niehumanitarny system maiupulacjł

-    behawiorystyczna a opia Skitmera - „Waklen Two". wizja idealnego społeczeństwa, źródła wiedzy o behawiayzmie aaz przestroga przed tym że społeczeństwo TOTALNIE doskaiale może stać się światem ludzi manipulowanych, pozbawiaiych wartości Waideti Two był społecznością złożona z około 1000 amerykanów rozczarowanych kapitalizmem, którzy zdecydowali się stworzyć własne scjentystyczne społeczeństwo Wierzyli w inżynierię zachowania opaitąna tean wzmocnienia pozytywnego jako najlepszy sposób wychowania dzieci Generowanie sytuacji pożądanych i usuwanie niepożądanych było nagrodą dla tych którzy zachowywali się zgodnie z oczekiwaniami W każdym aspekcie życia wykorzystywano wiedze z zakresu behawiayzmu Charakterystyczny był system wychowania Wychowaniem dzieci nie zajmowali się laicy, bo nie można było takiej otyowiedzialności powierzyć laikom Wychowanie było aganizowane i wykotywane przez specjalistów wychowawców, nauczycieli, psychologów Kształcenie było pet inaneiiine. system wychowania nie opierał się na układzie klasowo-lekcyjnym Uczeń miał większa swobodę wybau specjalności. W okresie niemowlęcym dzieci przebywały w pomieszczeniach zwanych akwarium'., gdzie katodowano warunki środowiska Nie ubierano dzieci, wyeliminowano piebiszki co miało przyśpieszyć rozwój maayczny dziecka W miarę rozwoju dziecko było dalej kształcone w instrumentalnym, ale nigdy ■istytucjaialiiym systemie nauczania We wspdnocie Waklen Two' przywiązywano tez wielka uwagę dokształcenia umiejętności współpracy, wyeliminowano za to wszelkie famy katkurencji i rywalizacji Unikano promowania jcthtoslek indywiduabiych nadzwyczajnych, dążących do osobistej kariery. Ludzie nie poznawali historii, bo wiedza o przeszłości nie miała użyteczności praktycznej Efektem takiego wychowania było powstanie człowieka, który strącił indywiduabtoić. możliwość twórczego działania, nie zna emocji jak lęk czy nadzieja Jest obiektem wielkiej manipulacji paężnej inżynierii behawiaystycznej w totalitarnym spdeczeństwie Waklen Two Arna pdcca te książkę gdyż pomaga aia zrozumieć jakie niebezpieczeństwa kryją się za stosowaniem ptaktyk beliawiuystycznych

-    Behawiayzm zyskał wielca popularność w USA i w innych krajach Np w Szwecji panuje przekonanie, ze archuckttia i planowanie miast ma duży wpływ na ludzkie postawy (bloki uczą współpracy w gnąiie. domki jecktaodzimie familią postawy egoistyczne, indywidualistyczne, pobudzają zachowania rywalizacyjne) W szkole główny nacisk kładzie się na kształcenie umiejętności, nawyków, prawie ziąrebiie lekceważąc uczucia Wielu ludzi, którzy nawet nie słyszeli o behawiayzm nieświadomie stosują się do jego zasad np. ekonomiści badając relacje miedzy bodźcami ekonomicznymi a wydajnością pracy (S-RJ Histaycy analizują relacje miedzy warunkami społeczno - histaycznymi danej epoki a zachowaniem ludzi Jego głównym osiągnięciem jest zbadanie roli środowiska w rozwoju człowieka Spostrzeganie świata jest bardzo ważne, kształtuje aio aspiracje. Wykazano jednak wiele niedociągnięć tej teaii Ludzie często postrzegają świat przez system oczekiwań (np rysunek który może przedstawiać kidzką twarzy kib mysz polna, zoologowie zobaczą na nim mysz. bo są nastawieni na postrzeganie zwierząj). Ludzie mogą mieć poczucie kontroli zewnętrznej lub wewnętrznej To ckugie jest bardziej korzystne, kształtuje samodziekiość. wiarę w swoje siły. Arna uważa Skimierosvski pa tret człowieka za mechanistyczny i jednowymiarowy. Behawioryści uczą jedynie rozumienia prostych reakcji przystosowania. Nie tłumaczy duchowych i maalnych aspektów życia.