Człowiek przeżywa rożne relacje, różne rodzaje wartości. Odkrywanie tych wartości zależy od tego w jaki sposób człowiek istnieje. Trzy sposoby istnienia człowieka:
1. Ja jestem -ja muszę wykonywać to, co mi nakazuje środowisko.
2. Ja jestem -ja potrafię, jestem zdolny do czegoś.
3. Ja jestem - ja powinienem być, człowiek ma kształtować siebie i rzeczywistość, dzięki temu uzyskuje różne wartości.
Victor Franki
Wartości działania są związane z wykonywaniem pracy, opiekowaniem się dziećmi, odśpiewaniem piosenki itp.
Wartości przeżywania związane z kulturą z przeżywaniem uczuć, piękna Wartości postawy muszą być ciągle odkrywane.
Patologia ducha - człowiek nie potrafi odkrywać sensu życia, znaczeń, indywidualnych wymiarów i powinności, wytarzanie postawy prowizorycznej.
Postawa prowizoryczna - poczucie zagrożenia. Polega na tym, że człowiek traktuje chwilę obecną jako coś wyjątkowego, jako czas który nie pozwala na przyjęcie na siebie pewnej odpowiedzialności np. dzisiaj wszyscy kradną.
Postawa fatalistyczną - Człowiek niewiele robi. ponieważ uważa, że nie ma na nic wpływu. Jeżeli nie jestem w stanie nic zmienić to po co działać, pracować, planować.
Postawa kolektywistyczna - rezygnacja z własnej indywidualności, odpowiedzialności, wolności, przyjmuje schemat myślenia jaki mu narzuca grupa. Dzięki temu zyskuje poczucie bezpieczeństwa, ale traci własną indywidualność. Przykładem takiej postawy może być fanatyzm. Wartości grupy są najważniejsze.
Victor Franki - rozwój to odkrywanie sensu życia, przez różny układ znaczeń, różne sposoby istnienia - ja muszę, ja chcę. ja potrafię, ja powinienem. Dzięki temu ja przekraczam stan "tu i teraz" i tworzę, odkrywam siebie, jako „bogatszą" osobę". Yictor Franki - "utrata sensu życia" -prowadzi do nerwicy neogennej czyli pochodzenia duchowego, ten stan podobny jest do metapatologii Maslova. Człowiek nie może odczuwać znaczeń i wartości, nie ma szans na ujawnienie nowych wymiarów. Następuje stan apatii, beznadziejności, zagubienia. Człowiek nie ma nadziei, woli, nie podejmuje odpowiedzialności. Logoterapia - terapia ducha.
Carl Rogers - przedstawiciel psychologii fenomenologicznej.
Struktura osobowości składa się z organizmu i selfu „ja".
Poznać człowieka, to poznać sposób doświadczania przez niego świata i siebie samego. Organizm - siedlisko wszelkich doświadczeń.
Symbolizowane doświadczenia - dostępne dla mojej świadomości. Jeżeli wierzymy w jakiś fakt, to staje się on symbolem, istnieje swoim życiem.
Doświadczenia niesymboliczne - mają charakter podporowy i wpływają na zachowanie człowieka.
Self - „ja", „mnie" - w wyniku rozwoju aparatu psychofizycznego, kształtuje się centrala osobowości.
Carl Rogers
Centrala osobowości - postrzeżenia, percepcje, dotyczące mnie samego. Obraz „ja" jest płynny i zmienny, ale stanowi całość. Kształt selfu zależy od oceniania pozytywnego lub negatywnego, od szacunku czy uznania innych osób.
Szacunek jest źródłem pewnej energii. Ta energia powoduje potrzebę szanowania siebie samego.
Zrozumieć rozwój osobowości to zrozumieć, że każdy z nas ma tendencje do realizacji