52645

Gospodarka jako system:

•    Gospodarowanie realizowane jest w konkretnych warunkach systemowych

•    Główne wyznaczniki systemu gospodarczego:

o Dominująca forma własności czynników produkcji o Wiodący mechanizm podejmowania decyzji gospodarczych (alokacji zasobów)

•    Własność - zbiór efektywnie wykorzystywanych uprawnień, czyli praw własności, jakimi podmiot własności (właściciel) dysponuje w odniesieniu do określonego obiektu (przedmiotu) własności.

•    Uprawnienia dotyczą:

0 Faktycznego korzystania z obiektu (np. czerpanie dochodów) o Udziału (bezpośredniego, lub pośredniego) w podejmowaniu decyzji dotyczących wykorzystania obiektu (np. zarządzanie nim, sprzedaż)

•    Klasyfikacje własności:

o Według sektorów własności: o    Sektor prywatny

o    Sektor publiczny

o Według podmiotów własności:

a.    Własność    prywatna (w tym spółdzielcza)

b.    Własność    państwowa

c.    Własność    komunalna (własność państwowa i

komunalna bywa też określana jako własność publiczna, ale nie w prawie w kodeksach)

•    Własność prywatna - zbiór uprawnień własnościowych do określonych obiektów, przynależnych konkretnym osobom, lub grupom, które są ekskluzywne (wyłączone) i transponowalne (przekazywalne).

•    Dobro prywatne - dobro, które jest własnością prywatną, właściciel korzysta z niego dla własnych celów.

•    Dobro publiczne - to takie dobro, z użytkowania, którego nikogo nie można wykluczyć (np. obrona kraju - wojsko, bezpieczeństwo publiczne)

•    System gospodarczy (gospodarka) - układ instytucji i relacji pomiędzy nimi, który kształtuje prawa i regulacje rządzące działalnością gospodarczą, determinuje prawa własności czynników produkcji, udziela uprawnień do podejmowania decyzji w zakresie produkcji i konsumpcji, determinuje bodźce motywujące różne podmioty gospodarcze.

•    Typy systemów gospodarczych w zależności od dominującego mechanizmu dokonywania wyborów (koordynacji procesów gospodarczych):

o Gospodarka rynkowa

o Gospodarka nakazowa (centralnie planowana)

o Gospodarki mieszane (współczesne systemy gospodarcze to zazwyczaj gospodarki rynkowe z pewnym zakresem interwencji państwa)