52955

c) Zniewaga (iniuria)

Zniewaga to działanie niezgodne z prawem.

Gaius i Paulus wywodzą to przestępstwo z ustawy XII tablic.

Regulowała ona trzy odrębne stany faktyczne:

•    Membrum ruptum - czyli ciężkie okaleczenie połączone z utratą części ciała. W takich przypadkach jeśli strony nie uzgodniły odszkodowania sprawca podlegał karze talionu.

•    Os fractum - czyli złamanie kości. Ustawa przewidywała tu sztywną kwotę odszkodowania: 300 asów - osoba wolna; 150 asów -niewolnik.

•    Czynne naruszenie nietykalności cielesnej - zagrożone było karą 25 asów.

Wg Paulusa istniały pierwotnie dwie skargi z tytułu zniewagi. Pierwsza opierająca się na ustawie XII tablic służyła do ścigania różnych postaci tego przestępstwa. Druga opierała się na ius honorarium i wprowadził ją pretor w swoim edykcie w celu ścigania wszystkich czynów bezprawnych godzących w dobre obyczaje rzymskie.

Wg pretora zniewaga polegała na - zamierzonym i sprzecznym z prawem nieuszanowaniu cudzej osobowości za pomocą czynów lub słów.

Delikt iniuri rozpatrywany był nie przed sądem jednoosobowym, lecz przed kolegium sędziów rekuperatorów.

Actio iniuriam - jak wszystkie skargi deliktowe, miała charakter noksalny. Jeśli sprawcą była osoba alieni iuris odpowiadał za nią dzierżyciel władzy. Mógł się od tej odpowiedzialności uwolnić przez wydanie sprawcy poszkodowanemu.

Actio iniuriam - pociągała za sobą ujmę czci dla zasądzonego. Uniewinnienie pozwanego od odpowiedzialności dawało mu prawo do domagania się w drodze powództwa wzajemnego 1/10 tego czego żądał od niego powód.

Actio iniuriam - miała charakter tak dalece osobisty, że nie była skuteczna przeciw dzieciom sprawcy deliktu, ani nie przysługiwała dziedzicowi poszkodowanego.

d) Bezprawne uszkodzenie cudzej rzeczy.

Był to delikt polegający na bezprawnym uszkodzeniu bądź zniszczeniu cudzej rzeczy. Niektóre tego rodzaju przypadku regulowała juz ustawa XII tablic.

Kompleksowo przestępstwo to po raz pierwszy uregulowała lex Aquilia z 286 r. p.n.e.