53079

zobowiązanie miało charakter stypulacyjny, bez względu na to jaką podstawę miało zobowiązanie poprzednie.

Wraz z wygaśnięciem starego zobowiązania ulegały umorzeniu wszelkie związane z nim prawa akcesoryjne (zastaw, kara umowna)

Nowację przeprowadzano w celu modyfikacji zobowiązania albo w celu zmiany jego podmiotów.

e)    Inne przypadki wygaśnięcia zobowiązania

Wśród innych zdarzeń powodujących umorzenie zobowiązania wymienić należy: w zobowiązaniu umowy o pracę śmierć pracownika, a z umowy o dzieło śmierć wykonawcy, albo śmierć którejkolwiek ze stron przy zobowiązaniach wynikających ze spółki.

Zobowiązanie gasło również, gdy dług i wierzytelność zlały się w jednej osobie (dłużnik stał się spadkobiercą wierzyciela i odwrotnie)

Przy zobowiązaniach specyficznych przypadkowa utrata przedmiotu świadczenia powodowała zwolnienie dłużnika z zobowiązania.

f)    Pactum de non petendo

Pactum de non petendo to nieformalna umowa w której wierzyciel przyrzekał dłużnikowi, że albo w ogóle, albo przez pewien czas nie będzie pozywał go do sądu o należne świadczenie. Takie pactum w świetle prawa cywilnego nie niweczyło zobowiązania. Powód, który przyrzeka, że w ogóle nie zrobi użytku z przysługującej mu skargi przegrywał proces.

Pactum de non petendo nie niwecząc zobowiązania mogło być uchylone przez pactum de petendo.

g) Kompensacja

Kompensacja (czyli potrącenie) - w prawie dzisiejszym to umorzenie wierzytelności w wyniku przeciwstawienia roszczeniu wierzyciela wzajemnej wierzytelności ze strony dłużnika.

W tym przypadku umorzeniu ulegają obie wierzytelności: niższa w całości, wyższa redukuje się o wartość tej pierwszej (np. A ma roszczenie do B o 100, a B ma roszczenie do A o 50, po uwzględnieniu potrącenia A winien domagać się od B 50).

Punktem zwrotnym w historii kompensacji był reskrypt Marka Aureliusza (kompensacja w procesie formułkowym). Pretor z mocy tej konstytucji udzielał pozwanemu, który miał wzajemną pretensję do powoda exceptio doli. Zarzut ten chronić go miał przed żądaniem powoda, który nie chciał uwzględnić jego wzajemnej pretensji i wnosił powództwo o całe roszczenie. Sędzia uwzględniając kompensację musiał wydać wyrok uwalniający pozwanego w całości.