53489

STRUKTURA PARLAMENTU; ZASADA DWUIZBOWOŚCI

Geneza dwuizbowości

-    tzw. mieszc2ańsko-szlachecki kompromis (XVII-XIX w.) - który z czasem zdemokratyzowano (wyjątek Wielka Brytania, ale tam Izba Lordów prawie nie ma kompetencji), aż do takiej postaci jak we Włoszech, gdzie obie izby do niedawna miały tą samą legitymację wyborczą);

-    federalna struktura państwa - z reguły izba niższa wybierana na zasadach materialnej równości, a izba druga wybierana jako reprezentanci części składowych federacji (np. USA, Szwajcaria, Niemcy, Austria);

-    regionalizacia państwa - gdy regony uzyskują daleko idącą samodzielność, czy wręcz autonomię (np. Hiszpania, Belgia);

-    podział kompetencji - z reguły i2ba wyższa/druga jest de pęto izbą słabszą, gdyż ma jedynie kompetencje ustawodawcze, ograniczone przez możliwość przełamania jej stanowiska przez i2bę niższą, a jedynie wyjątkowo ma udział w funkcji kontrolnej w stosunku do rządu. 2 reguły ma również możliwość wpływu na obsadę niektórych stanowisk, ale kompetencja ta nie ma kluczowego znaczenia. Istnieją jednak państwa, w których druga izba ma pozycję równorzędną, a nawet silniejszą (USA);

-    w tradycji pokkiej parlament miał prawie zawsze postać dwuizbową, co zostało zmienione dopiero w 1947 r. po referendum (fałszerstwa!). Senat powrócił jako wynik kompromisu Okrągłego Stołu i nabrał nowego znaczenia, gdyż jako pierwszy organ był w pełni demokratycznie wybrany. Potem nie odgrywał już takiej roli, a podczas prac nad Konstytucją chciano go nawet zlikwidować;

Konstytucja określa Sejm i Senat jako organy władzy ustawodawczej, ale jedynie w stosunku do Sejmu nakazuje, by wybory były 5-cioprzymiotnikowe, a w przypadku Senatu określa jedynie wymóg powszechności 1 bezpośredniości, dlatego podczas tworzenia ordynacji wyborczej po reformie terytorialnej państwa można było wprowadzić dowolny sposób rozdzielania mandatów i obliczania głosów. Zdecydowano się na podział na 40 okręgów, przy czym pr2y określaniu wielkości tych okręgów i rozdzielaniu na nie mandatów dążono do równości wyborów. Tak samo zamiast proporcjonalności wprowadzono wybory większościowe (w. bezwzględna);

-    Senat nie ma równorzędnej z Sejmem roli, gdyż art. 95 ust. 2 przekazuje kompetencje kontrolne tylko Sejmowi, co jest określane w doktrynie jako dwuizbowość merównorzędna, niepełna, ułomna, czy jako izba refleksji, podobne stanowisko ma TK „dwuizbowość niesymetryczna”;

-    kompetencje Senatu:

*    ograniczone przez Sejm uczestnictwo w ustawodawstwie;

*    uczestnictwo w powoływaniu niektórych organów: prezes NIK, RPO, 2 członków KRRiTV, 3 członków RPP;

*    byt Senatu uzależniony od bytu Sejmu, a uchwała sejmu o samorozwiązaniu powoduje rozwiązanie Senatu;