86427

STRUKTURA PARLAMENTU; ZASADA DWUIZBOWOŚCI

Geneza dwuizbowości

-    tzw, mieszcząńskę-szlaęhęęki kęmpromis (XVII-XIX W,) - który z czasem zdemokratyzowano (wyjątek Wielka Brytania, ale tam Izba Lordów prawie nie ma kompetencji), aż do takiej postaci jak we Włoszech, gdzie obie izby do niedawna miały tą samą legitymacją wyborczą);

-    federalna Struktura.. państwa - z reguły izba niższa wybierana na zasadach materialnej równości, a izba druga wybierana jako reprezentanci cząści składowych federacji (np. USA, Szwajcaria, Niemcy, Austria);

-    regionalizacja państwa - gdy regiony uzyskują daleko idącą samodzielność, czy wrącz autonomią (np. Hiszpania, Belgia);

-    podział kompetencji - z reguły izba wyższa/druga jest de facto izbą słabszą, gdyż ma jedynie kompetencje ustawodawcze, ograniczone przez możliwość przełamania jej stanowiska przez izbą niższą, a jedynie wyjątkowo ma udział w funkcji kontrolnej w stosunku do rządu. Z reguły ma również możliwość wpływu na obsadą niektórych stanowisk, ale kompetencja ta nie ma kluczowego znaczenia. Istnieją jednak państwa, w których druga izba ma pozycją równorządną, a nawet silniejszą (USA);

-    w tradycji polskiej parlament miał prawie zawsze postać dwuizbową, co zostało zmienione dopiero w 1947 r. po referendum (fałszerstwa!). Senat powrócił jako wynik kompromisu Okrągłego Stołu i nabrał nowego znaczenia, gdyż jako pierwszy organ był w pełni demokratycznie wybrany. Potem nie odgrywał już takiej roli, a podczas prac nad Konstytucją chciano go nawet zlikwidować;

-    Konstytucja określa Sejm i Senat jako organy władzy ustawodawczej, ale jedynie w stosunku do Sejmu nakazuje, by wybory były 5-cioprzymiotnikowe, a w przypadku Senatu określa jedynie wymóg powszechności i bezpośredniości, dlatego podczas tworzenia ordynacji wyborczej po reformie terytorialnej państwa można było wprowadzić dowolny sposób rozdzielania mandatów i obliczania głosów. Zdecydowano sią na podział na 40 okrągów, przy czym przy określaniu wielkości tych okrągów i rozdzielaniu na nie mandatów dążono do równości wyborów. Tak samo zamiast proporcjonalności wprowadzono wybory większościowe (w. bezwzględna);

-    Senat nie ma równorzędnej z Sejmem roli, gdyż art. 95 ust. 2 przekazuje kompetencje kontrolne tylko Sejmowi, co jest określane w doktrynie jako dwuizbowość nierównorządna, niepełna, ułomna, czy jako izba refleksji, podobne stanowisko ma TK „dwuizbowość niesymetryczna";

-    kompetencje Senatu:

*    ograniczone przez Sejm uczestnictwo w ustawodawstwie;

*    uczestnictwo w powoływaniu niektórych organów: prezes NIK, RPO, 2 członków KRRiTV, 3 członków RPP;

*    byt Senatu uzależniony od bytu Sejmu, a uchwała sejmu o samorozwiązaniu powoduje rozwiązanie Senatu;