TECHNOLOGIE WSPOMAGAJ�CE KSZTA�CENIE

(komputer, Internet, multimedia)

Osoby niewidome potrzebuj� przede wszystkim takich urz�dze� oraz komunikat�w, kt�re oddzia�uj� na inne ni� wzrok zmys�y i kt�re pobudzaj� do aktywnoœci w�asnej.

Radio nie wystarcza, nie zawsze pozwala na pe�ne i zindywidualizowane komunikowanie. Tu przydaje si� komputer z dost�pem do Internetu, pozwala na uczestnictwo w rozmaitych formach funkcjonowania spo�ecznego, w rozmowach, dyskusjach, grach i rozrywce. Wyzwalaj� pozytywne emocje, wynikaj�ce ze œwiadomoœci samorealizacji, prze�amywania barier i pokonywania trudnoœci.

• Komputer z odpowiednim oprzyrz�dowaniem, g��wnym elementem wspomagaj�cym jest wiele program�w komputerowych przeznaczonych dla os�b z dysfunkcj� wzroku jest dŸwi�k i dotyk ( mo�liwoœ� manipulowania).

Wsp�czesna technika oferuje niewidomemu takie mo�liwoœci, jak:

• Samodzielne wprowadzanie informacji tekstowej do komputera za pomoc� skaner�w graficznych i program�w OCR, przetwarzanie i opracowanie tych informacji za poœrednictwem procesor�w tekstu lub innego oprogramowania, wyprowadzenie przetworzonych informacji na zewn�trz w postaci wydruk�w lub na noœnikach cyfrowych.

Komputer jako narz�dzie komunikowania.

Odpowiednie oprogramowanie tyfloinformatyczne pozwala na szeroki dost�p do informacji i na komunikowanie si�. Przez Internet osoby z uszkodzonym wzrokiem mog� tworzy� komunikaty medialne. Media pozwalaj� nie tylko na proste pozyskiwanie informacji, ale r�wnie� na szerok� rozumian� aktywnoœ� u�ytkownika. Komputer staje si� interaktywnym œrodkiem komunikowania, narz�dziem intelektualnym. Przez Internet poszerza prywatny œwiat i staje si� uczestnikiem globalnej rzeczywistoœci.

Pomocne programy komputerowe dla os�b niewidomych:

- syntezatory mowy (odczytuj�ce informacje)

Wiele os�b niewidomych korzysta z Internetu, wymienia codziennie bardzo du�� liczb� emaili, bierze udzia� w grupach dyskusyjnych.

- emaile, poczta elektroniczna, listy dyskusyjne (Typhlos, Atlix, PZN, Blinux) podejmowane tam tematy dotycz� problem�w os�b niewidomych

W œwietle bada� to, �e osoby niewidome mog� wymieni� si� plikami czy nawi�za� kontakt z innymi mo�e to stanowi� jeden z element�w metody wspomagania funkcjonowania spo�ecznego oraz prze�amywania barier w komunikacji niewidomych.

-pogaduszki internetowe, pozwalaj�ce na rozmow� online, maj� mo�liwoœ� umieszczania komentarzy i ustosunkowywania si� do komentarzy innych dotycz�cych r�nych artyku��w

- niekt�re funkcje udŸwi�kowionych komunikator�w internetowych pozwalaj� tak�e na przesy�anie sms na kom�rki

- mo�liwoœ� odczytywania poczty elektronicznej poprzez telefon kom�rkowy (mo�na wykupi� tak� us�ug�), mo�na r�wnie� odpowiedzie� nadawcy w spos�b dŸwi�kowy (WAV)

W Polsce m�odzie� niewidoma lub s�abo widz�ca mo�e zdobywa� wykszta�cenie zawodowe w systemie integracyjnym i specjalnym. Zasadnicze szko�y zawodowe przygotowuj� do takich zawod�w jak: dziennikarz, œlusarz, szczotkarz, tapicer, wikliniarz koszykarz, kaletnik, introligator, elektromechanik maszyn i aparat�w elektrycznych. Licea zawodowe: monter urz�dze� elektrycznych, stroiciel instrument�w, operator dŸwi�kowych, technik biurowy, masa�ysta.

Cz�œ� niewidomej m�odzie�y zdobywa zaw�d na wy�szych uczelniach, studiuje g��wnie pedagogik�, psychologi�, matematyk�, informatyk�, j�zyki obce, prawo, muzyk�.

Doroœli niewidomi mog� zmieni� kwalifikacje na kursach zawodowych prowadzonych przez PZN Oœrodek Rehabilitacji i Szkolenia im. J�zefa Buczkowskiego w Bydgoszczy. Szkolenia daj�ce uprawnienia do prowadzenia zaj�� z zakresu rehabilitacji podstawowej, orientacji przestrzennej, pisma punktowego, wykonywania czynnoœci samoobs�ugowych oraz kursy obs�ugi komputera (telepraca).

Nowe technologie informacyjne mog� by� istotnym œrodkiem w kszta�ceniu ustawicznym, czyli uczeniu si� przez ca�e �ycie, posiadaj� olbrzymie potencjalne mo�liwoœci innowacyjne w sposobach uczenia si�, i w metodach nauczania, œrodkach dydaktycznych.

• Wa�n� rol� odgrywaj� ksi��ki odczytywane przez syntezatory mowy

W 1996 - nowe podejœcie zaprezentowa�o konsorcjum DAISY, zrzeszaj�ce wydawc�w i biblioteki dla os�b niepe�nosprawnych. Zosta� opracowany standard dost�pnych dla os�b niepe�nosprawnych ksi��ek cyfrowych multimedialnych (oko�o 106 tysi�cy).

6 rodzaj�w Cyfrowej Ksi��ki M�wionej:

Pe�ny dŸwi�k tylko z elementami tytu�u (ksi��ka bez struktury nawigacyjnej; jedynie tytu� dost�pny w formie tekstowej, natomiast bie��ca zawartoœ� prezentowana tylko w postaci linearnego dŸwi�ku),

Pe�ny dŸwi�k wy��cznie z ,,centrum nawigacyjnym'' (ksi��ka z dwuwymiarow� struktur�, dostarczaj�c� sekwencyjn� i hierarchiczn� nawigacj�, w wielu wypadkach struktura ta przypomina spis treœci swego Ÿr�d�a drukowanego),

Pe�ny dŸwi�k z centrum nawigacyjnym i cz�œciowym tekstem (ksi��ka ze struktur� jak wy�ej z dodatkowym tekstem, obejmuj�cym np. indeks, s�owniczek, pozwalaj�cy na wyszukanie kluczowych s��w oraz bezpoœredni dost�p, dŸwi�k jest zsynchronizowany z tekstem),

Pe�ny dŸwi�k i pe�ny tekst (ksi��ka ze struktur�, kompletnym tekstem i dŸwi�kiem, dŸwi�k zsynchronizowany z tekstem, mo�e by� u�yty do generowania pisma brajlowskiego),

Pe�ny tekst i troch� dŸwi�ku (ksi��ka ze struktur�, kompletnym tekstem i ograniczonym dŸwi�kiem, ten rodzaj ksi��ki mo�e by� wykorzystany w s�ownikach, w kt�rych dŸwi�k to tylko wymowa poszczeg�lnych s��wek)

Tekst bez dŸwi�ku ( ksi��ka zawieraj�ca centrum nawigacyjne i wyraŸnie strukturalizowany tekst, mo�e by� wykorzystywany do generowania pisma brajlowskiego).

Urz�dzenia w Polsce, kt�re odtwarzaj� te dŸwi�ki : PlexTalk, PlexTalk PTR2 - odtwarza i zapisuje formaty DAISY, MP3, CD audio) czy dyktafon Milestone DAISY.

Innowacj� w podobnym zakresie jest polski Czytak, odtwarzacz ksi��ek zapisanych cyfrowo na kartach pami�ci CF w formie MP3. Funkcje pozwalaj� na ods�uch bie��cy, zatrzymanie nagrania wraz z umieszczeniem zak�adki, przewini�cie nagrania i wyb�r ksi��ki. Czytak mo�e s�u�y� jako odtwarzacz innych nagra� zapisanych w formacie MP3 oraz prostych ksi��ek DAISY.

- Powstaj� co raz liczniej biblioteki elektroniczne zawieraj�ce wiele ksi��ek i artyku��w. Tak� bibliotek� udost�pnia np. Centrum Komputerowe dla Student�w Niewidomych i Niedowidz�cych Uniwersytetu Warszawskiego.

- W wypadku plik�w graficznych wykorzystuje si� programy do rozpoznawania znak�w - OCR, ale naj�atwiej odczytywalny pozostaje ci�gle plik tekstowy

- Szczeg�lnym typem dokument�w osi�galnych na stronach www s� czasopisma internetowe, dost�pne s� 4 miesi�czniki: ,,Pochodnia'', ,,Biuletyn informacyjny'', ,,Nasz œwiat'', ,,Nasze dzieci'',

- Dwutygodniki: ,, Œwiate�ko'', ,, Promyczek''

- P�rocznik: ,, Przegl�d Tyflologiczny''

- osoby niewidome mog� te� korzysta� z radia internetowego, kt�re eliminuje ograniczenia, kt�re wi��� si� z tradycyjnym radiem, mo�e by� odbierane z dowolnego komputera z dost�pem do Internetu, Internet pozwala na odbi�r ka�dego radia z ca�ego œwiata, coraz �atwiej mo�na aktywowa� serwer stacji radiowej

Edukacja na odleg�oœ�

Modele edukacji na odleg�oœ�:

• - konferencje audialne

• - komunikowanie asynchroniczne (komunikaty wysy�ane i odbierane w r�nym czasie bez koniecznoœci obecnoœci odbiorcy i nadawcy w tym samym czasie)

• - komunikowanie synchroniczne (nadawca komunikatu wchodzi w interakcje elektroniczne w czasie rzeczywistym z odbiorcami r�nych lokalizacji)

• - wideo telekonferencje

• - edukacja zdalna przez Internet

• - e-laerning - pozyskiwanie i wykorzystywanie informacji przede wszystkim za pomoc� œrodk�w elektronicznych ( e-edukacja - kszta�cenie na odleg�oœ� za pomoc� komputer�w i sieci informatycznej

• - teleedukacja - interesuj�ca alternatywa zdobywania wiedzy dla os�b niepe�nosprawnych, niewidomych

---