Magda Jurzyca rozwojówka ćw. 1 Sujak „Rozwój jako przedmiot rozważania”
TREŚĆ POJĘCIA ROZWOJU
Rozwój- przeobrażenie, zmiana w istotę doskonalszą
Dla rozwoju człowieka, jednak bliższe jest słowo: wzrost (dotyczy: wagi, wzrostu, zakresu ruchów, sprawności, mowy)
A co jest rozwojem po okresie młodzieńczym?
dorobek- NIE (często dorabiać się znaczy przestać się rozwijać. postawa nastawiona tylko na zarabianie może powodować pogardę dla tych którzy się nie dorobili)
doświadczenie (przeżycie)- TAK (świadczą o tym bardzo wyraźne różnice indywidualne u osób starszych, dlatego też trudniej im żyć w domach starości, gdzie jedynym kryterium wspólnoty jest wiek)
Biologiczne znaczenie pojęcia rozwoju: realizacja możliwości zakodowanych z genach, możliwa tylko przy odpowiednich warunkach środowiskowych.
Inwolucja- odwrotność ewolucji, proces regresji, który przypada na okres po 40 r.ż.
Rozwój w wieku dojrzałym zdaje się nie regułą życia, a jedynie możliwością, która może zostać nie zrealizowana.
Rozwój jest najpowszechniejszym i wspólnym wszystkim powołaniem
Do rozwoju niezbędne są optymalne warunki (od witamin po akceptację uczuciową)
Od pewnego momentu niezbędne staje się także osobiste świadome zaangażowanie człowieka we własny rozwój, bez tego człowiek staje się „produktem ubocznym swojego życia”
CZY ROZWÓJ JEST „REALIZACJĄ PROGRAMU”?
Na drodze awansu zawodowego czy społecznego można wyznaczyć plan rozwoju, nie jest to możliwe w przypadku rozwoju osobowego
Planując odraz docelowy tworzymy na podstawie aktualnych wyobrażeń i marzeń. Plan taki opiera się na chęci zredukowania niedociągnięć, czy wzrostu posiadanych umiejętności
Rozwój to nie tylko wzrost sprawności to niekiedy przede wszystkim przewartościowanie, zmiana punktu widzenia, często również akceptacja dotychczas nie zaakceptowanego w samym sobie, a jeszcze częściej zmiana kierunku dążenia czy rezygnacja
Rozwój nie jest „samorealizacją człowieka”
Jednym z pierwszych przeżyć na drodze dojrzewania jest kompromitacja planu, wyrastanie z marzeń o sobie
Droga rozwoju jest prostą drogą (bez etapów czy stopni), na której linia horyzontu przesuwa się razem z nami
Rozwój stanowi pewną niespodziankę (w tym rozwój podobny jest do szczęścia); sami możemy planować najwyżej cele pośrednie
Na szczycie zbyt małych wyobrażeń czeka smutek dojścia (pytanie „co dalej?” „po co to wszystko?”)
NAIWNA KONCEPCJA ROZWOJU
wierząc że osobowość jest czymś stałym odrzucamy możliwość rozwoju
pozbywanie się poczucia własnej niepełnowartościowości też nie jest rozwojem by rozwój nie ma nic wspólnego z samopoczuciem (zadowolenie z siebie stanowi zagrożenie rozwoju)
rozumienie rozwoju jako „przyrostu” też jest błędne, gdyż nie jest on wyprzedzaniem, czy „dystansowaniem” się od innych
rozwój nie jest proporcjonalny do włożonego wysiłku
rozwój nie jest związany z tym jak widzą nas inni (rozwój to cnoty a nie sukcesy)
rozwoju nie zawdzięczamy przede wszystkim sobie, naszym zadanie jest dostrzeżenie szansy jaką daje nam życie, czy Miłość Boża
ROZWÓJ A AWANS
rozwój (po za dzieciństwem) rzadko bywa przedmiotem pragnienia czy świadomego dążenia, a awans tak
może się zdarzyć że awans będzie przeciwieństwem rozwoju (będzie prowadzić do regresji, czasem samo dążenie do awansu jest sprzeczne z rozwojem
awans stanowi jednak dla człowieka szansę rozwoju przez rozszerzenie zakresu działań i odpowiedzialności (jest korzyścią bo jest szansą przerośnięcia siebie)
PSYCHOLOGIA ROZWOJU
Rozwój o przebiegu ciągłym - bywa najczęściej owocem treningu stałego wysiłku przyswajania sobie wiedzy i umiejętności. Osiąga punkt maksymalny a następnie przechodzi w rutynę i zautomatyzowanie (nie nadaje się dla zdobywania sprawności moralnych, lepsze w trenowaniu fizycznym)
Rozwój o przebiegu skokowym - realizuje zasadę dialektyki (przechodzenie narastających zmian ilościowych w jakościowe) przykładem takiego skoku rozwojowego może być zrozumienie że miłość mi się nie należy, ale że jest wolnym darem. Skok rozwojowy przeżywa się jako olśnienie.
Rozwój o przebiegu kryzysowym - w przebiegu świadomej analizy, poszukiwania własnej drogi podejmuje się decyzję która staje się punktem wyjścia dla zmiany postępowania albo zrywu w obranym kierunku. (np. nawrócenie u św. Augustyna poprzedzone było niezadowoleniem z siebie)
Te trzy możliwości przebiegu rozwoju przeplatają się i nie wykluczają wzajemnie mimo że jakiś może dominować
Kryzysy rozwojowe
narastanie niepokoju związanego z samym sobą, potrzeba zmiany wewnętrznej
wew. harmonia rozpada się i może być zbudowana ponownie na innym już poziomie
jest to najbardziej uświadamiany sobie proces przemian rozwojowych
punkt krytyczny jest punktem rozstajnym dającym możliwość zarówno rozwoju jak i regresji
przeżywanego procesu rozwoju nie „czuje się”, ale mogą go dostrzec inni którzy przeszli już tą samą drogę
KIERUNKI I RÓWNOLEGŁE TORY ROZWOJU
Ciężko jest wyznaczyć kierunki rozwoju bo dla człowieka może to być zarówno wzrost jak i pogłębianie się
Najogólniejsze określenie kierunku rozwoju:
Od prymitywizmu - > do kultury
Ale kulturalny w języku potocznym często odnosi się do zew. form zachowania.
Np. kulturalne rozejście się małżeństwa (bez awantur), a to nie ma nic wspólnego z rozwojem
Rozwój różni się od często używanego zamiennie pojęcia drogi
W drodze bywa się zawsze w jednym określonym miejscu, w rozwoju jest się zawsze zarówno w punkcie wyjścia, wszystkich przebytych punktach jaki w punkcie dojścia
Nic w nas nie wygasa ale nawarstwia się, tym różni się rozwój osobowy od rozwoju w przyrodzie
Wektory procesów rozwojowych:
od postawy biorcy, poprze samodzielne zdobywanie, do postawy dawcy
kryteria wartościowania: od skali przykry - przyjemny, przez wartościowanie estetyczne, uczuciowe, aż do oceny ze względu na walory moralne, kulturowe czy duchowe
rozwój emocjonalny: od egocentryzmu do alterocentryzmu
postępowanie: od podporządkowania zakazom do wolnych wyborów
rozwój człowieka przebiega na wielu torach:
-rozwój intelektualny
-rozwój emocjonalny, od uczuciowości archaicznej do wyższej
-rozwój stopnia udziału świadomości w działaniu
-rozwój potrzeb
-rozwój systemu wartości
-rozwój uspołecznienia człowieka
-rozwój moralny
-rozwój myślenia refleksyjnego
-rozwój religijny
nie jest to pełne wyliczenie, gdyż nie da się wyliczyć wszystkich
rozwój bywa sprzężony na kilku torach, ale może też zachodzić rażąca dysproporcja
zasadą rozwoju jest nieharmonijność
więc rozwój osobowy jest:
wielotorowy, sprzężony, nieharmonijny
ROZWÓJ DZIECKA A ROZWÓJ CZŁOWIEKA DOROSŁEGO
Czynniki rozwoju dziecięcego:
SPONTANICZNOŚĆ - dziecko zwrócone jest na zewnątrz, nastawione na odbiór bodźców, duża łatwość w przyswajaniu np. języka
ŚWIAT BODŹCÓW - dobrze gdy są dostosowywane do potrzeb i możliwości dziecka (kino i telewizja nie odpowiadają dziecku gdyż przebiegają szybciej niż potrzebny dziecku czas przyswajania)
BODŹCE SŁOWNE - bodźce pośrednie, symboliczne, one otwierają dostęp do świata wartości
SYTUACJA W RODZINIE - wszelkie zerwanie kontaktu budzi niepokój i zagraża poczuciu bezpieczeństwa, zbyt wczesne pozbawienie domu może prowadzić do trwałych zmian nerwicowych
ZABAWA - ma inne znaczenie niż dla dorosłego, zawiera różnorodne elementy, często stanowi spontaniczne ćwiczenie ruchowe, słowne czy wyobraźni. Zabawki pomagają wcielać się w różne role. Manipulacja stanowi istotę zabawy tworzywem.
Ważną wartość dla rozwoju mają lektury, rozszerzają one świat przeżyć dziecka (pełniej niż widowisko), pozwalają uczestniczyć, kontynuować, przerabiać. Poprzez słowo dziecko samo tworzy obrazy, pomaga to w procesie uwalniania marzeń dziecięcych od skrępowania obrazem.
Różnice w rozwoju dorosłego i dziecka:
U dorosłych brak bezwzględnie dominującej spontaniczności, a zaangażowanie w proces rozwoju jest świadome (nie wyklucza się to ale stanowi odrębną cechę)
Ćwiczenie-trening u dorosłego jest elementem stosowanym świadomie i dobieranym starannie, ale nie jest najważniejszą cząstką rozwoju
W rozwoju dorosłego zmienia się rola bodźców zew. bodźce mogą raczej zagrażać niż stymulować rozwój. Większe znaczenie mają bodźce świadomie poszukiwane jako odpowiedzi na świadomie postawione pytania. Rozwój pozorny mamy wtedy gdy człowiekowi wystarcza pierwsza uzyskana odpowiedź, bez konfrontowania z innymi i nie wbudowana w światopogląd. Dorosły zachowuje rezerwę w stosunku do bodźców pośrednich.
U dorosłego kierunek promienia zainteresowania jest przeciwny niż u dziecka: nie biegnie od rzeczy czy zjawiska do słowa, ale od słowa do tego co je realizuje
Lektury dorosłych:
lektura jako poszukiwanie odpowiedzi na stawiane pytania
lektura zabawowa - odprężenie ucieczka od życia codziennego- wysuwa sugerowane wartości nasycające na plan pierwszy tłumiąc potrzeby twórcze i rozwojowe. Dorosłość nie zabezpiecza przed uwiedzeniem - dotyczy to nie tylko lektur ale wszystkich bodźców
Rozwój dziecka jest stopniowym wyjściem z domu, a rozwój dorosłego jest powrotem do domu (ja to rozumiem tak że powrotem do domu, ale tego który sam wybuduje)
Rozwój dziecka polega na rozrastaniu się we wszystkich wymiarach, natomiast rozwój dorosłego oznacza koncentrację wszystkich wartości świata w jednym miejscu
Zabawa dorosłego stanowi niewielką cząstkę jego życia, nie ma tam świata „na niby”, ale tym co łączy zabawę dziecka i dorosłego jest to, że ważne jest że się robi a nie co się robi
DIALEKTYKA ROZWOJU
Rozwój człowieka gdy przekroczy dojrzałość staje naprzeciw swej alternatywie - regresji
Nawet nastawieni na rozwój dalej pozostajemy uwikłani w przeciwności
Każda ze skrajnych alternatyw zawiera zarówno szansę rozwoju jak i regresji (np. bierność(ruch stayaghara w Indiach) i aktywność (inicjatywa, przeobrażanie świata) (inny zakres doświadczeń staje się udziałem biernego inny aktywnego, każdy jednak może stać się szansą rozwoju)
Dialektyka rozgrywa się również na płaszczyźnie integracji-dezintegracji, integracja jest naturalną tendencją człowieka, ale jej stan uniemożliwia rozwój
Ważne aby następna integracja odbywała się na wyższym poziomie, inaczej nie ma rozw.
1