5. SPECYFIKA KRYZYSU GOSPODARCZEGO W POLSCE 1929 - 1935
Okres wielkiego kryzysu na świecie obejmuje lata 1929 - 1933 natomiast w Polsce kryzys przedłużył się do 1935 roku. Główną przyczyną takiego stanu była dominacja rolnictwa w gospodarce, a właśnie w latach 1934 - 1935 pojawiały się w Polsce trudności w rolnictwie.
Początki recesji w Polsce wystąpiły już w drugiej połowie 1928 roku. Dotknęła ona głównie przemysł włókienniczy i skórzany, a później przemysł hutniczy i metalowy. W połowie 1929 roku rozpoczęło się zwalnianie robotników. Jednocześnie polskie rolnictwo wnikliwie odczuło spadek światowych cen na artykuły rolne oraz trudności ich wywozu, spowodowane gwałtownym podwyższeniem barier celnych. Specyfiką wielkiego kryzysu gospodarczego w Polsce była tzw. autonomizacja sektorów. Przed kryzysem miasto kupowało artykuły rolnicze, a wieś i miasto - produkty przemysłowe. Sytuacja ta uległa zmianie. Przemysł praktycznie stracił wiejski rynek zbytu i zaspakajał prawie wyłącznie potrzeby innych fabryk i ludności miejskiej. Stąd też przemysł Polski w latach kryzysu zachowywał się jak przemysł krajów wysoko rozwiniętych, dla których rynek rolniczy odgrywał rolę marginesową. W rezultacie spadek produkcji przemysłowej w Polsce był prawie tak samo silny jak w USA, Niemczech, podczas, gdy w innych państwach o zbliżonej do Polski strukturze gospodarczej proces ten przebiegał o wiele łagodniej.
Z początku nie zostały podjęte żadne działania osłabiające załamania. Rząd polski ograniczał się do ochrony stabilności złotego i podporządkował temu całą politykę gospodarczą. Nie decydował się jednak iść drogą krajów bardziej rozwiniętych gospodarczo krajów, które w celu aktywizacji eksportu decydowały się na dewaluację swych walut i wprowadzenie ograniczeń dewizowych, które umożliwiały kontrolę importu i zmniejszały odpływ kapitałów za granicę. Rząd nie podejmował takich działań w obawie, że mogłyby być one odczytane jako zapowiedź powrotu do inflacji oraz zrazić kapitał zagraniczny do dokonywania lokat. Ponieważ ceny w okresie załamania gospodarki spadały, a kurs złotego nie ulegał zmianie w kraju jego realna siła nabywcza rosła. Taka polityka pieniężna nazywa się polityką deflacyjną i stanowi przeciwieństwo polityki inflacyjnej. Ochrona złotego i utrzymywanie swobody odpływu kapitałów z kraju zmuszało rząd do dążenia za wszelką cenę do utrzymania dodatniego salda bilansu handlowego, a to z kolei wymagało popierania eksportu w formie dumpingu, premii eksportowych.
Do jesieni 1932 roku rząd unikał zmian, licząc, że gospodarka sama powróci do stanu równowagi. Jednak wielokrotnie musiał włączać się w procesy gospodarcze. W tym okresie rząd zdecydował się na opracowanie planu walki z kryzysem. Ponieważ państwo dysponowało ograniczonymi środkami finansowymi plan był bardzo ograniczony. Głównym celem planu były próby zahamowania spadku cen artykułów rolniczych poprzez skup pewnej ilości zboża oraz częściowe oddłużenie rolnictwa. Skup państwowy nie wpłynął jednak na zahamowanie spadku cen, gdyż jego rozmiary były bardzo małe. Znacznie większe znaczenie miało wprowadzenie przepisów, umożliwiających rozłożenie spłat długów na dłuższy okres oraz obniżenie ich oprocentowania. Problem tkwił jednak w tym, że przepisy oddłużeniowe państwo było w stanie wyegzekwować w stosunku do instytucji finansowych, a nie wobec prywatnych wierzycieli. Wiązało się to z tym, iż nowe reguły spłaty pożyczek poprawiły w pewnym stopniu sytuację zamożniejszych rolników, gdyż tylko oni mogli korzystać z kredytu bankowego.
W celu udzielenia pomocy wsi rząd starał się doprowadzić do pewnej obniżki cen artykułów produkowanych przez kartele, a kupowanych przez rolników.
1