WYKŁAD 8

Zagęszczenie sarn utrzymuje się na stałym poziomie w okolicy Rogowa

Czynniki zależne i niezależne od zagęszczenia, abiotyczne i biotyczne Niezależne:

• temperatura

• opady

• skażenia

Czynniki losowe: pożary, powodzie huragany

erupcje wulkanów

Dzięki agregacjom org. mogą w małym zakresie niwelować ujemne działanie czynników zewnętrznych

Zależne:

• efekt wprost proporcjonalny do zagęszczenia:

śmiertelność bo konkurencja o pokarm i spadek kondycji, silna agresja lub intensywniejsza transmisja chorób

• intensywność drapieżnictwa, bo drapieżnik tworzy "obraz ofiary", częściej się łowi przy dużych zagęszczeniach

• pasożytnictwo, bo częstsze kontakty między osobnikami osobnikami populacji i obniżona odporność

• efekt odwrotnie proporcjonalny do zagęszczenia:

rozrodczość bo silna konkurencja i agresja, spadek kondycji, poronienia

• intensywność drapieżnictwa, bo drapieżnicy nie nadążają za wzrostem zagęszczenia

Duże zagęszczenie może prowadzić do spadku kondycji lub odporności przeciętnego osobnika w populacji

toteż czynniki niezależne od zagęszczenia (o takiej samej intensYWności) mogą mocniej oddziaływać w przypadku dużego zagęszczenia

A znaczy to, że nie są do końca niezależne od zagęszczenia

Dzięki agregacjom można do pewnego stopnia modyfikować wpływy zewnętrzne

W okresie zimowym gryzonie, kopytne tworzą grupy, skupiska, co chroni je przed zbytnia utratą ciepła

STRATEGIA VIK

	Selekcja v	Selekcja k
Klimat	Zmienny, trudny do przewidzenia	stały
Zagęszczenie	Zmienne, często poniżej pojemności bezpieczeństwa, zwykle rekolonizacja	Stabilne, bliskie pojemności bezpieczeństwa
Konkurencja miedzygat.	Zmienne, często brak	silne
Długość tycia	krótka	długa
Selekcja sprzyjająca	1. szybkiego rozwojowi osobniczego 2. wczesnemu rozwojowi 3. jednorazowe i reprodukcji 4. małej masie ciała 5. wysokim wartościom tempa wzrostu v	1.wolnemu rozwojowi osobniczemu 2. opóźnionemu rozwojowi osobniczemu 3. wielokrotnej reprodukcji 4.dużej masie ciała 5.zdolności do konkurencji
Efekt	wysoka	Wysoka wydajność

Hipotezy dotyczące oscylacji:

Statystyczna - artefakt wynikający z interpretacji dynamiki liczebności populacji.

Pokarmowa - wzrost liczebności powoduje zmiany jakościowe pokarmu (mikro lub makro elementów) wpływające na intensywność rozrodu.

Stresu -liczba sąsiadów (innych osobników) wywołuje reakcje normalne (poziom adrenaliny, testosteronu itd.) wpływające na:

• agresję,

• przebieg rozrodu (intensYWność poronień, resorbcje płodów),

• wychowanie potomstwa.

Genetyczna - przewaga strategii v lub k.

Oddziaływań zewnętrznych, np. drapieżniki. Drapieżniki żerując za zmienną intensywności wpływa na dynamiczną liczebność ofiary - wysokość i rozpiętość cykli.

Mieszane (np. 2+3)

Skróty w energetyce:

C - konsumpcja (ilość lub wartość energetyczna spożywanego pokarmu))

F, U - fekalia, uryna (mocz i odchody)

A - asymilacja (pokarm przyswojony == konsumpcja - mocz i odchody)

R - respiracja (oddychanie) - wydatki na "bieżące" funkcjonowanie

p - produkcja (część przyswajanego pokarmu, energii, przeznaczona na przyrost (Pp) lub/i reprodukcji (Pv)

Wydajność wykorzystania pokarmu - różne miary.

A/k - jaki procent konsumpcji został zasymilowany - wydajność asymilacji

P/k - jaki procent konsumpcji został przeznaczony na produkcje

R/k - jaki procent konsumpcji został zużyty na oddychanie

P/ A - jaki procent przyswojonego pokarmu został przeznaczony na produkcję - wydajność wzrostu itd.

k - ... u = strawność (strawialność) Wykorzystanie pokarmu.

pokarm dostępny

↓ ↓

odrzucany pobrany

↓

MR=k lub C+Na

↓

konsumpcja k lub C+Na

↓ ↓

wydaliny FU asymilacja

A=k-FU=P+R respiracja R

↓

produkcja

Pq - wzrost, Pv - reprodukcja P=A-R=Pq+PV=E+Δβ+Pw

↓ ↓

eliminacja zmiany biomasy

E Δβ

wylinki, kokony, naskórek

gatunki kluczowe → key species (gatunki zwrotnikowe, gatunki fundamentalne) →ogromna rola w zmianach środowiskowych

Ssaki - gatunki kluczowe

• Bóbr - regulacja stosunków nośnych, np. zmiana tempa przepływu wód i jego składu chemicznego, zmiana stosunków wilgotnościowych, wpływ na sukcesję roślinności i fauny.

• Nornik zwyczajny- szkody w uprawach rolnych, ale jego obecność gwarantuje wysoką liczebność drapieżnych ptaków i ssaków.

• Kret - tworzenie sieci korytarzy, podziemnych ukryć i schronień dla innych gatunków, zmiany warunków wilgotności, napowietrzenie gleby, transport związków chemicznych na pow.

• Sarna i jeleń - szkody w uprawach leśnych, wpływ na sukcesję roślin; populacje jeleniowatych są bazą pokarmową dużych drapieżników.

• Dzik - redukcja dużej ilości owadów, buchtowanie sprzyja odnowieniom naturalnym.

• Ptaki - dzięcioły kłują dziuple - schronienie dla wielu ptaków.

- Zwierzęta ryjące - zmiany profilu powierzchni i struktury gleby, np. krety

- Wykorzystanie nor kreta przez różne gatunki zwierząt np.: ryjówki i gryzonie

• chomiki, norniki, łasice, gronostaje, ropuchy, owady

Interakcje.

,,+" - zysk / liczebność osobników wzrasta, kondycja osobników wzrasta "-,, - strata / liczebność maleje, kondycja obniża się

,,0" - brak zysków i strat

EKOLOGIA-WYKŁAD

16

---