Argumentacja
Kiedy wypowiadamy zdanie oznajmujące to argumentujemy.
Argument |
Brak argumentu= okres warunkowy |
X, a zatem Y |
Jeśli X, to Y |
z X wynika Y |
Gdyby X, to Y |
Y ponieważ X |
Y, jeżeli X |
Czy mamy do czynienia z argumentacją:
a/ możliwość analizy: -
b/ wskazówki:
- wprost deklaracje nadawcy
- wyrażenia wskaźnikowe: ponieważ, zatem, wnioskując
- okoliczności wypowiedzi: dyskusja, konieczność podjęcia decyzji
- struktura logiczna, ujawniająca cel = uzasadnienie jakiegoś stanowiska
Zasada życzliwości: tekst stanowi argumentację, jeżeli największą wartość ma wtedy, gdy jest tak traktowany; właściwa interpretacja związków między składnikami tekstu jest ta, która czyni argumentację bardziej przekonującą.
c/ nie należą do argumentacji: fragmenty irrelewantne dla zasadniczego toku myślowego , ozdobniki, dygresje, powtórzenia, elementy kurtuazyjne i konwencjonalne.
Perelman i Olbrycht-Tyteca: „Teoria argumentacji to studium technik dyskursywnych, których celem jest wywołanie lub wzmocnienie przeświadczenia o prawdziwości tez podanych odbiorcy do wierzenia.”
Stopień przekonania odbiorcy do tezy przed argumentacją:
całkowicie przekonany o fałszywości
przekonany, że teza jest prawdopodobnie fałszywa
brak opinii co do wartości logicznej
przekonanie, że teza jest prawdopodobnie prawdziwa
całkowicie przekonany o prawdziwości tezy
Celem jest przeniesienie słuchaczy na wyższy poziom.
Schemat argumentu:
a/ wg Arystotelesa - sylogizm:
C= teza
D= data, fakty czy dane
W= prawo ogólne, uzasadniające przejście od D do C
b/ wg Toulmina:
C= teza
Q= wyrażenie modalne, poprzedzające tezą, np. z pewnością, prawdopodobnie
R= zastrzeżenia, wyjątki (chyba że)
B= źródła, baza teoretyczna, na której się oparto (na mocy)
W= prawo ogólne (ponieważ)
Wady: schemat nie przystaje do wielu realnych argumentacji
nie określa warunków poprawności
Przesłanka:
- jest niezbędna dla poprawności danej argumentacji
- jest oczywiście prawdziwe, lub nadawca wierzy w jego prawdziwość i tego oczekuje od odbiorcy
Rodzaje argumentów:
konkluzja uzasadniona bezpośrednio:
- argument prosty - jedna przesłanka wspiera tezę A-T
- a. równoległy: A i B i C i D- T: każda przesłanka z osobna w jakimś stopniu wspiera tezę,
- a. szeregowy: A+B+C+D -T: tylko przesłanki wzięte razem mogą być traktowanie jako uzasadnienie T
b/ konkluzja uzasadniona pośrednio, w przejściu od przesłanek do wniosku pśsredniczą dodatkowe zdania, przesłanki najpierw same wymagają uzasadnienia, czyli są konkluzją jakiejś (równoległej lub szeregowej) argumentacji = argument złożony
II Sylogizm
1. Kwintylian, np.:
W: Tylko to jest dobre, czego nikt nie może użyć jako zła
M: nikt nie może cnoty użyć jako zła
Wn: a więc cnota jest dobrem.
2. W: Wszyscy ludzie, którzy się rodzą, także umierają.
M: N. N. był człowiekim.
Wn: N. N. musiał umrzeć.
Entymemat
I 1. (W: Wszystkie matki kochają swoje dzieci)
M: Piotr jest synem Anny
WN: Anna kocha Piotra
2. (W: Każdy człowiek ma kochającą matkę)
(M: Morderca to też człowiek)
WN: Skazując go na karę śmierci pomyślcie o jego matce
3. (W: Errare humanum est.)
(M: Biskup to człowiek)
WN: Nawet biskup czasem się myli.
4. (W: Kto porzuca ideały przodków, przestaje być Polakiem.)
(M: Jesteśmy Polakami.)
WN: Nie możemy porzucić ideałów przodków, bo przestaniemy być Polakami.
II. Zarówno przesłanki, jak i niektóre wnioski nie mysza byc wyrżone explicite (wg M. Tokarza tzw. komponenty niejawne)
1. Czyż Cezar nie był tyranem i czyz nie zasłużył na smierć, jak na smierc zasługuja wszyscy tyrani?
2. Cezar zasłużył na śmierć, gdyż wszyscy tyrani zasłużyli na śmierć.
3. Cezar był tyranem, a więc zasłużył na śmierć.
4. Cezar był tyranem, a przecież tyrani zasługują na smierć.
Argumentacja - przykłady
1. Które wypowiedzi są argumentacyjne, a które nie i dlaczego?
a/ Bogactwo nie jest dobrem, bo może zostać użyte do niegodziwych celów.
b/ Nowe teorie przyjmują się, bo zwolennicy starych wymierają.
c/ Ponieważ już drugi raz zgubiłeś klucze, jesteś zobowiązany zapłacić za dorobienie nowych
d/ Urodził się na początku kwietnia, a więc pod znakiem Barana.
e/ Miasta powinny być budowane na wsi, bo tam jest czyste powietrze.
f/ Ponieważ Hitler zawarł układ o przyjaźni i współpracy z ZSRR, mógł skierować swoje główne siły na podbój Europy Zachodniej.
g/ Rockendrolowcy to ludzie praktyczni - pracują, śpią, jedzą i wypoczywają w tym samym ubraniu.
2. Przedstaw diagram argumentacji:
a/ Kara śmierci była konieczna, jest konieczna i konieczna pozostanie. Jest tak, ponieważ tylko ona daje gwarancję, iż morderca nie popełni powtórnie zbrodni. Jeśli w imię wzniosłych wartości wyrzekniemy się tego prawa, zdarzać się będą na pewno przypadki, gdy po odsiedzeniu względnie krótkiego, wydanego przez liberalnego sędziego wyroku, nie zasługujący na litość zwyrodnialec wyjdzie na wolność i będzie dalej zabijał.
b/ Sokrates: Cóż? Czy ten, kto nauczył się sztuki budowania, nie jest budowniczym? Czyz nie?
Gorgiasz: Tak
Sokrates: Zatem ten, kto nauczy się medycyny, jest lekarzem, i tak samo z innymi sztulami? Jeśli ktoś nauczy się jakiejś sztuki, nabywa też umiejętności, jakie każda z nich obejmuje?
Gorgiasz: Bez wątpienia.
Sokrates: W myśl tej zasady ten, kto wie, czym jest sprawiedliwość, jest sprawiedliwy.
c/ Tylko zweryfikowane naukowo twierdzenia zasługuja na zaufanie, a twierdzenia astrologii nigdy takiej weryfikacji nie przeszły. Żaden ze znanych mi autrytetów naukowych, filozofów, intelektualistów nie wierzy w astrologiczne przepowiednie. Dlatego uważam, że zabawy w astrologię to strata czasu.
d/ Stanowisko szefa oddziału naszej firmy w Moskwie wymaga osoby znającej biegle język rosyjski. Jako że Kalinowski przebywał przez dwa lata na stypendium w Petersburgu, a także ukończył kurs rosyjskiego w Warszawie, możemy być pewni, że zna doskonale ten język. Ponadto Kalinowski zdobył odpowiednie doświadczenie na kierowniczych stanowiskach, jako że był dwa lata kierownikiem sekcji sprzedaży, a następnie trzy lata dyrektorem działu reklamy. Dał się poznać jako pracownik niezwykle odpowiedzialny, o wysokich kompetencjach. Nie należy też zapominać o jego zdolności motywowania podwładnych do pracy. Wszystko to sprawia, że Kalinowski jest dobrym kandydatem na stanowisko szefa oddziału naszej firmy w Moskwie.
e/ Pozbawienie życia i przez to skrócenie cierpień konającego w bólu wiernego psa uważamy za humanitarny gest. Czy uczynienie tego samego względem człowieka jest zbrodnią?
f/ I. Daszyński: Pierwszą część projektu mamy już właściwie w komisji, jest to wniosek Chrześcijańskiej Demokracji, który mówi o zmianie art. 26 Konstytucji w tym duchu, ażeby prezydentowi Rzeczypospolitej dac prawo rozwiązywania Sejmu. I nie dla polemiki, ale dla wyrażenia głębokiego przekonania, że w tym prawie tkwi niemal większość środków działających na Sejm w kierunku pożyteczniejszej jego działalności, chcę przytoczyć tutaj kilka rozważań. Sejm nierozwiązalny jest zaprzeczeniem demokracji, jest nieznośnym przywilejem, jest uciekaniem od sądu wyborców, jest źródłem marazmu życiowego w samym Sejmie. A z drugiej strony jest on przyczyną niesłychanej słabości rządu, albowiem rząd, który popadnie w konflikt z Sejmem, nie ma normalnego wyjścia, nie ma apelu do wyborców. Rząd w konflikcie z nierozwiązywalnym Sejmem może tylko: albo pójść, albo zostać i Sejm demoralizować. I to jest kwintesencją dziejów stosunku rządów do Sejmu w Polsce.
Nierozwiązywalność Sejmu nic Sejmowi nie daje, a odbiera mu wszelki autorytet, jego siłę i władzę, płynące nie z czego innego, jak tylko z woli Narodu.
g/ F D. Roosevelt: Złożywszy to przyrzeczenie, przyjmuję bez wahania przywództwo tej wielkiej armii naszych obywateli, zdecydowanych podjąć zdyscyplinowany atak na nasze wspólne problemy
Podjęcie tego rodzaju działań, zmierzające do tego właśnie celu, jest całkiem możliwe przy tej formie rządu, którą odziedziczyliśmy po naszych przodkach. Nasza konstytucja jest tak prosta i praktyczna, że zawsze możliwe jest sprostanie potrzebom o charakterze wyjątkowym przez zmiany w układzie i rozłożeniu akcentów, bez zmiany formy podstawowej. To dlatego nasz ustrój konstytucyjny okazał się najtrwalszym mechanizmem politycznym, jaki wytworzył współczesny świat. Wytrzymał wszystkie napięcia związane z ogromnym powiększeniem terytorium, wojnami z innymi państwami, bolesnymi konfliktami wewnętrznymi i zmianami w stosunkach międzynarodowych.
h/ J. Beck: W mowie swej pan kanclerz Rzeszy jako koncesje ze swej strony proponuje uznanie i przyjęcie definitywne istniejącej między Polska a Niemcami granicy. Muszę skonstatować, że chodziłoby tu o uznanie naszej de iure i de facto bezspornej własności, więc co za tym idzie, ta propozycja również nie może zmienić mojej tezy, że dezyderaty niemieckie w sprawie Gdańska i autostrady pozostają żądaniami jednostronnymi.