Polska myœl publicystyczna w XVI wieku

Publicystyka renesansowa:

1. Andrzej Frycz - Modrzewski - pisarz polityczny, pionier myœli demokratycznej i szermierz postêpu. Jako prawnik dostrzega³ niedoci¹gniêcia w prawodawstwie, dlatego rozpocz¹³ aktywn¹ dzia³alnoœæ publicystyczn¹

Europejski rozg³os zyska³ dziêki dzie³u „O poprawie Rzeczypospolitej". Autor przedstawi³ tu zasady ¿ycia spo³ecznego, politycznego, religijnego i obyczajowego. Pragn¹³ poprawy stosunków spo³ecznych w Polsce. ¯¹da³ zrównania wszystkich obywateli wobec prawa. Wystêpowa³ przeciwko przywilejom stanowym wynikaj¹cym zbycia szlachcicem. Podkreœla³ znaczenie odpowiedniego doboru osoby do zajmowanego stanowiska.

Modrzewski dedykowa³ swe dzie³o królowi i szlachcie, chcia³ udowodniæ koniecznoœæ reform. Radykalne pogl¹dy pisarza zosta³y docenione dopiero przez pochodnych; nazwano go ojcem polskiej myœli demokratycznej.

2. Piotr Skarga - jezuita, nadworny kaznodzieja Zygmunta III Wazy, pisarz, krasomówca, ideolog polskiej kontrreformacji, wybitny przedstawiciel 16 wiecznej publicystyki

Wszystkie swoje pogl¹dy zawar³ Skarga w wielkim traktacie politycznym „Kazania Sejmowe"( wydane w 1597 w wiêkszym zbiorze „Kazania na Niedzielê i œwiêta ca³ego roku). W 8 kazaniach autor dokona³ analizy s³aboœci Rzeczypospolitej, oskar¿aj¹c szlachtê o warcholstwo i egoizm stanowy i postuluj¹c wzmocnienie w³adzy królewskiej, sprzymierzon¹ z w³adz¹ Koœcio³a. Wady spo³eczeñstwa zosta³y nazwane „chorobami", które nale¿y leczyæ.

Choroby Rzeczypospolitej:

0. brak mi³oœci ojczyzny

0. spory wewnêtrzne

0. tolerowanie herezji

0. s³aba w³adza króla

0. z³y system prawny

0. grzechy i z³oœci jawne

W kazaniu II Ojczyzna ukazana jest jako matka z tymi chorobami lub jako ton¹cy okrêt; obywatele dostawali wszystko a sami nie dawali nic. Antyteza [ d³ugie zdanie a nastêpnie neguj¹ce je krótkie]

Odwo³ania do Biblii

3. Sêp Szarzyñski - „O wojnie naszej, któr¹ wiedziemy z szatanem œwiatem i cia³em" - obraz œwiata i cz³owieka, który jest w¹t³y, rozdwojony w sobie.