Zdjęcie szczegółów sytuacyjnych.

Dla sporządzenia mapy sytuacyjnej przeprowadzamy pomiar szczegółów sytuacyjnych różnymi metodami. W miernictwie górniczym dla sporządzenia mapy wyrobisk górniczych najczęściej stosuje się metodę domiarów prostokątnych( inaczej metoda ortogonalna lub rzędnych i odciętych).

Metoda ta polega na pomiarze odciętej i rzędnej wyznaczonego punktu sytuacyjnego w lokalnym układzie współrzędnych prostokątnych, w którym osią odciętych jest bok poligonowy lub linia poligonowa, wzdłuż której układamy taśmę mierniczą i na nią rzutujemy prostopadle, za pomocą węgielnicy poszczególne, zdejmowane szczegóły sytuacyjne. Następnie odczytuje się na taśmie odciętą a za pomocą ruletki odczytuje się domiar prostokątny(rzędną) czyli odległość punktu sytuacyjnego od taśmy. Jeżeli długość boku poligonowego lub linii pomiarowej przekracza długość taśmy to należy ją uprzednio wytyczyć ustawiając pośrednie tyczki w odległości nie większej niż długość pomiarów.

Oprócz metody ortogonalnej dla pomiaru szczegółów sytuacyjnych możemy zastosować metodę wcięć liniowych lub kątowych.

Wcięcie liniowe polega na tym, że ze znanego boku poligonowego mierzymy odległość do zdejmowanego szczegółu sytuacyjnego- otrzymujemy wówczas trójkąt o znanych bokach.

Wcięcie kątowe polega na tym, że ze znanego boku poligonowego mierzymy kąty przy podstawie trójkąta, którego wierzchołkiem jest mierzony szczegół sytuacyjny.

Na powierzchni stosuje się również metodę biegunową zdjęcia szczegółów sytuacyjnych, która polega na pomiarze kąta poziomego i odległości od bieguna- znanego boku poligonowego.

Zasady prowadzenia szkicu polowego

Podczas pomiaru należy prowadzić szkic polowy, w którym wpisuje się miary. Przy wpisywaniu miar stosuje się następujące reguły:

• odciętą wpisuje się zawsze prostopadle do linii pomiarowej po przeciwnej stronie rzutowanego punktu,

• długość rzędnej wpisuje się równolegle do rzędnej gdy rzutujemy 1 punkt, lub prostopadle do rzędnej gdy na rzędnej jest więcej punktów,

• końcowe miary podkreśla się dwukrotnie

• jeżeli na linii pomiarowej opiera się inną linię to odciętą jej punktu początkowego czy teą końcowego podkreśla się jedną kreską,

Systematyka i charakterystyka map górniczych

Mapy (plany) przedstawiają dokładnie obraz wyrobisk górniczych, stosunki zalegania złoża, sytuację na powierzchni, rzeźbę terenu oraz miejsca pożarów podziemnych, zbiorników wód, granice filarów ochronnych itp.

Ze względu na treść mapy górnicze dzielą się na 3 grupy:

1. mapy powierzchni, wyrobisk górniczych oraz geologiczne, które dzielą się na:

• mapy podstawowe,

• mapy przeglądowe,

• mapy specjalne,

Na mapie powierzchni przedstawione są wszelkie szczegóły sytuacyjne ważne z punktu widzenia eksploatacji, są to: budynki, drogi, zbiorniki wody itp. a także położenia szybów, otworów wiertniczych, ujścia sztolni, granice obszarów górniczych.

Na mapie wyrobisk górniczych powinny być naniesione wszystkie szczegóły dotyczące stanu wyrobisk w danym pokładzie.

W skład podstawowych map geologicznych wchodzą przekroje geologiczne złoża oraz profile otworów wiertniczych i wyrobisk górniczych.

Przekrój (profil) przedstawia obraz złoża, jaki otrzymalibyśmy, przecinając go płaszczyzną pionową wzdłuż pewnej określonej linii.

Przekrojami poprzecznymi nazywa się przekroje wykonane w kierunku prostopadłym do rozciągłości pokładów, czyli w kierunku opadu warstw.

Przekroje podłużne ukazują szczegóły budowy w kierunku rozciągłości pokładów.

Profile otworów wiertniczych sporządza się na podstawie danych uzyskanych przy wierceniu otworów.

Mapy przeglądowe są pochodnymi map podstawowych, sporządzonymi w drodze reprodukcji tych map lub pomniejszenia.

Mapy specjalne są to kopie map podstawowych lub przeglądowych uzupełnione szczegółami o specjalnym znaczeniu dla ruchu zakładu górniczego.

Orientacja pozioma (sytuacyjna) wyrobisk górniczych.

Mapy górnicze powierzchni, wyrobisk górniczych i geologiczne prowadzone są w tym samym kroju sekcyjnym.

Aby to było możliwe muszą być prowadzone w tym samym układzie współrzędnych prostokątnych, czyli osnowa pomiarowa dołowa musi mieć współrzędne prostokątne określone w układzie obowiązującym na powierzchni.

Aby to uzyskać przeprowadza się pomiar orientacji sytuacyjnej mający na celu nawiązanie osnowy dołowej do osnowy powierzchniowej. Pomiar ten jest zróżnicowany w zależności od sposobu połączenia dołu kopalni z powierzchnią.

Sekcja (arkusz) jest to siatka kwadratów przedstawiająca układ linii równoległych do osi x i y.

POMIARY POLIGONOWE

Pomiary poligonowe mają na celu obliczenie współrzędnych prostokątnych punktów uprzednio zastabilizowanych w terenie, które stanowią osnowę pomiarową.

Aby ten cel osiągnąć wykonuje się następujące pomiary:

• pomiar długości boków poligonowych ( bezpośrednio taśmą, pośrednio optycznie lub paralaktycznie ),

• pomiar wszystkich kątów wierzchołkowych teodolitem,

• azymut boku wyjściowego,

Ciągiem poligonowym nazywamy wielobok, w którym pomierzone zostały długości wszystkich boków i wszystkie kąty.

Współrzędne prostokątne geodezyjne punktu są to odległości rzutu punktu na odpowiednią oś od początku układu.

Azymut jest to kąt zawarty pomiędzy dodatnim kierunkiem osi x a danym kierunkiem liczony w prawo.

Obliczenie azymutów kolejnych boków poligonowych:

Obliczenie azymutu ze współrzędnych:

ORIENTACJA POZIOMA WYROBISK GÓRNICZYCH

Pomiary orientacyjne mają na celu nawiązanie pomiarów dołowych do przyjętego na powierzchni układu współrzędnych. Zadaniem ich jest określenie azymutu pierwszego boku poligonu w kopalni oraz współrzędnych początkowego punktu tego poligonu.

Nawiązanie przez jeden szyb pionowy.

Aby przenieść punkt (współrzędne) i kierunek przez szyb pionowy do kopalni stosuje się metodę centryczną. Polega ona na tym, że mając na powierzchni dwa punkty o znanych współrzędnych mierzy się kąty oraz długości w wyniku czego można określić współrzędne pionów. Mierząc z kolei w kopalni kąty oraz długości można obliczyć współrzędne punktów oraz azymut pierwszego boku w kopalni.

---