1.Alkohole-Związki o wzorze ROH gdzie r - dowolna grupa alkilowa. Może być I, II, III - rzędowa, łańcuchowa, cykliczna. Zawierają w cząsteczce grupę wodorotlenową OH. Określa ona właściwości charakterystyczne tych związków. Budowa cząsteczek(alkoholi)- podobna do cząsteczki wody w której atom wodoru zastąpiono grupą alkilową. Atom tlenu jest stanie hybrydyzacji sp^3. Kat między wiązaniami COH wynosi 109^0. Przy tlenie są dwie niewiążące pary elektronowe. Właściwości fizyczne alkoholi: 1-3 atomy H: bezbarwne, ciekłe, piekący smak, charakterystyczny zapach, 4-6 H: słodkawy duszący zapach, 12 H: ciała stałe bez zapachu, różna temperatura wrzenia i krzepnienia. Im większa masa cząsteczkowa tym rozpuszczalność w wodzie maleje. Ugrupowanie alkilowe zmniejsza rozpuszczalność w rozpuszczalnikach polarnych, grupa OH ją podwyższa. Im więcej atomów węgla zmniejsza rozpuszczalność w rozpuszczalnikach polarnych maleje. Wł. Fiz. Metanol, Etanol, propanol- rozpuszczalnik polarny i niepolarny(rozpusz czają się w wodzie i alkanach). Otrzymywanie alkoholi: 1) Hydroliza fluorowcoalkanów(ogrzewanie z roztworem wodorotlenku litowca), 2) przyłączanie wody do alkenów w środowisku kwaśnym 3) redukcja aldehydów, ketonów, kwasów karboksylowych i estrów 4) Działanie kwasu azotowego(III) na aminy pierwszorzędowe.

2. Wł. Chem. Alkoholi: 1) rozerwanie wiązanie tlen-wodór: a) słabe właściwości kwasowe. Reagują z metalami elektro-dodatnimi, nie reagują z zasadami: CH3-CH2-OH + Na→CH3-CH2-O^-Na^++ 0,5H2. b) z kwasami karboksyl. Alkohole tworzą estry c) Utlenianie alkoholi I II-rzędowych prowadzi do odpowiednich związków karbonylowych, pod wpływem środków utleniających następuje odwodornienie, np.: R-CH2-OH→R-C=O(pod C jeszcze H) 2) rozerwanie wiązania węgiel tlen a) Reagują z kw. fluorowcowodorowymi w środowisku kwaśnym, tworząc fluorowcopochodne węglowodorów: CH3-CH2-CH2-OH+HX→ CH3-CH2-CH2-X+H2O; X=(Cl,Br,I), b) alkohol + halogenki fosforu = fluorowcoalkany: 3CH3-CH2-OH+PBr3→ 3CH3-CH2-Br+H3PO3, c) dehydratacja alkoholi- odszczepienie cząsteczki wody z utworzeniem alkenów: CH3-CH2-OH→CH2=CH2+H2O.

3.Fenole- Związki, w których jedna lub kilka grup hydroksylowych jest bezpośrednio związana z atomem węgla pierścienia aromatycznego(hybry dyzacja sp^2). Wł.fiz. fenoli: Ciała stałe, krystaliczne w temperaturze pokojo ej, trudno rozpuszczalne w wodzie a łatwo w etanolu i eterze. Wł.fiz. fenolu- temp. topnienia 42, charakter. zapach, stopniowo różowieje wskutek utlenian ia się; w temp. 70 miesza się z wodą w każdym stosunku, pary trując e, właś ciwości bakteriobójcze. Otrzymywanie fenoli: destylacja smoły pogazowej, synteza chem: 1) stapianie soli kwasów arylosulfonowych z NaOH i KOH 2) ogrzewanie w środowisku wodnym soli diazoniowych, 3) ogrzewanie chloro benzenu z roztworem ługu sodowego (katalizator i 21MPa) Wł.chem fenoli: 1)reakcje grupy hydroksylowej: a) Z wodorotlenkami metali alkalicznych fenole tworzą sole(fenolany), Fenolan ulega hydrolizie. b) Estry fenoli powst ają w reakcji z halogenkami kwasowymi lub bezwodnik ami kwasowymi wobec pirydyny lub NaOH, c) Fenole z chlorkiem żelaza III w wodnym roztworze dają reakcje barwną (blue,red,violet,green)- w zależno ści od fenolu. 2)Reakcje pierścienia aromatycznego a) reakcje podstawian ia zachodzą łatwo w położeniach orto i para. Bromowanie i chlorowanie fenoli zachodzi bez katal. Nitrowanie fenolu przebiega etapami. Końcowy produkt nitrowania fenolu jest 2,4,6 trinitrofenol(kwas pikrynowy) b) uwodo rnienie fenoli wobec katalizatorów prowadzi do cykloalkanoli( powstaje cyklohek sanol) c) utlenianie fonolu kwasem chromowym VI. Powstaje związek zwany p-benzohinonem.(żółte, wł. Redukujące, stosowane jako wywoływacz)

4.Aldehydy i Ketony(budowa cząsteczek)-pochodne węglowodorów, zawierają grupę funkcyjną >C=O( grupa karbonylowa), atom węgla grupy karbonylowej jest połączony z jednym atomem H i jednym podstawnikiem węglowodorowym( bez aldehydu mrówkowego). Kąt między wiązaniami 120^0. Wiazania C=O nie są równocenne. Jedno jest typu σ(trwałe) drugie zaś typu π(podatne na rozerw.) Duża róznica elektroujemności atomów węgla(2,5) i tlenu(3,5) powoduje znaczne spolaryzowanie wiązania >C=O Wł.fiz. aldechydów i ketonów: temp. wrzenia: niższa niż alkoholi i kw. karboksylowych, wyższa od niepolarnych związków o zbliżonej masie cząsteczkowej. Metanal- gaz, 2-4 atomy C-ciecze, reszta stałe. Dobrze rozpuszczają się w alkoholach i estrach a w wodzie tylko te które mają mniej niż pięć atomów C w cząsteczce. Otrzymywanie A i K. 1)odwodornienie alkoholi( I-rzędowych→aldechydy); (II-rzędowych→ketony) CH3-CH2-OH→CH3-C=O (pod C jest H) (aldehyd)// CH3-CH-CH3(nad CH OH)→ CH3-C-CH3(nad C jest =O) 2) przyłączenie wody do alkinów w reakcji Kuczerowa: HC≡CH→ CH3-C=O (pod C jest H) ; HC≡C-CH3→ CH3-C-CH3 (nad C=O) 3) Hydroliza związków dihalogenowych. 4) Ogrzewanie octanu wapnia: (CH3COO)2Ca→CaCO3+ CH3-C-CH3(nad C=O)

5. Wł.chem.A i K 1) przyłączanie nauklofilowe do grupy karbonylowej a)przyłączenie HCN. Produkty: Cyjanohydryny. Reakcję katalizuja jony OH które przeprowadzają cząsteczki cyjanowodoru w aniony cyjankowe pełniące rolę czynnika nukleofilowego b) przyłączenie wodorosiarczanu IV. NaHSO3 w roztworze wodnym przyłącza się do większości aldehydów i metyloketon ów, reakcja bez kataliz. Produkty: substancje krystaliczne które rozkładaja się z jednoczesnym odtworzeniem substratowego zwiazku karbonylowego c) po wstawanie hemiacetali i acetali. Hemiacetale- produkty reakcji aldehydu z jedną cząsteczką alkoholu. Produktem reakcji hemiacetalu z następną cząste czką alkoholu jest acetal. 2) Reakcje grupy karbonylowej aldehydów i ketonów ze związkami Z-NH2(amina, hydrazyna, fenylohydrazyna) a)reakcje z aminami I-rzędowymi- produkty: iminy-zwane zasadami Schiffa b) reakcje z hydrazyną . Hydrazyna reaguje z aldehydami i ketonami tworząc hydrazony c) reakcje z fenylohydrazyną. Jej pochodne stosowane są w analizie organicz nej do identyfikacji aldehydów i ketonów d) reakcje z hydroksylaminą. Tworzy z aldehydami i ketonami trudno rozpuszczalne w wodzie oksymy.

6.Ad. Wł chem aldehydów.3) reakcje z udziałem atomów wodoru α(Hα). Grupa karbonylowa zwiększa ruchliwość atomów wodoru przy sąsiednim atomie węgla zwanym atomem węgla α: a) dimeryzacja aldolowa. Aldole(związkiβ-hydroksylowe) ich cząsteczki zawierają dwie grupy funkcyjne karbonylową i karboksylową; powstają w wyniku katalizowanej zasadą reakcji dimeryzacji aldehydów lub ketonów b) halogenowanie - atomy fluorowca łatwo ulegają podstawieniu w miejsce atomów H związanych z atomem węgla α 4)Utlenianie i redukcja aldehydów i ketonów a) Utlenianie: aldehydy łatwo utleniają się do kwasów karboksylowych, przebiega szczególnie łatwo w roztworze zasadowym. Próba Trommera (z otczynnikiem fehlinga) - utlenienie aldehydu do kwasu karboksylowego z pomocą kationów miedzi. Wytrąca się ceglasto-czerwony osad tlenku miedzi(I) b) Redukcja; produkt: alkohole( katalizator Pt,Ni) Powstają alkohole I i II-rzędowe c) Reakcja Cannizzaro. Aldehyd mrówkowy, benzolesowy i inne ulęgają równoczesnemu utlenieniu i redukcji w czasie ogrzewania z roztworem NaOH 5) Polimeryzacja aldehydów. Aldehydy alifatyczne ulegają łatwo polimeryzacji oraz kopolimeryzacji z innymi substancjami. Aldehyd mrówkowy pod wpływem mocnych kwasów tworzy polimer liniowy zwany paraformaldehydem.

1. Alkohole: budowa cząsteczek, wł.fiz., otrzymywanie. 2. Alkohole: wł. Chem ( rozerw wiązań O-H; utlenianie alkoholi, rozerwanie wiązań C=O; dehydratacja) 3. Fenole: włfiz, otrzymywanie, wł chem(reakcje grupy hydroksylowej, reakcje pierścienia aromatycznego: r.podstawienia i uwodornienia) 4. Aldehydy i Ketony: budowa cząsteczek, wł fiz, otrzymywanie. 5. Aldehydy i ketony: włchem(przyłączanie nauklofilowe do grupy karbo: : HCN, wodorosiarczanIV, hemicetale, acetale; reakcje grupy karbonylowej: aminyI-rz, hydrazyna) 6. Aldehydy i ketony: włchem( reakcje αH:dimeryzacja aldolowa, halogenowanie; Utlenianie, redukcja, Cannizzaro, polimeryzacja aldehydów.

---