Problem niemiecki
1. Sytuacja w zachodnich strefach okupacyjnych (brytyjskiej, amerykańskiej i francuskiej)
- XI 1945 - X 1946 Proces Norymberski - uznanie SS, Gestapo, kierownictwa politycznego NSDAP, Wermachtu za organizacje przestępcze; skazanie wielu dowódców na śmierć lub wysokie kary więzienia; obciążenie Niemiec odpowiedzialnością za II wojnę światową
- pomysł 4D: denazyfikacji, dekartelizacji, demokratyzacji, demilitaryzacji
Aliantom trudno było denazyfikować naród, który popierał system nazistowski (8 mln ludzi brało czynny udział w jego strukturach). Przyjęli więc następującą strategię: chcieli pociągnąć do odpowiedzialności jedynie establishment niemiecki, a nie stosować represje wobec całego społeczeństwa i pragnęli zakładać i wspierać struktury ładu demokratycznego (dążyli do utworzenia federacyjnego państwa niemieckiego o silnych podstawach gospod. i demokrat.).
- 1947 utworzenie Bizonii (połączone strefy bryt.i amer.) w celu ułatwienia prowadzenia polityki (wbrew woli ZSRR); swobodnie rozwijało się życie polityczne skupione w dwóch czołowych partiach: Unii Chrześcijańsko-Demokratycznej/Unii Chrześcijańsko-Społecznej (CDU/CSU) Konrada Adenauera i Socjaldemokratycznej Partii Niemiec (SPD) Kurta Schumachera; strefa zachodnia zaczyna się coraz bardziej różnić od wschodniej - Berlin zostaje podzielony na sektory analogiczne do stref
- 1947 Plan Marshalla - amerykańska pomoc finansowa dla Niemiec (zachodnich)
- 1948-1949 I kryzys berliński - przyczyną było wprowadzenie reformy walutowej w zach. strefach i w Berlinie, co doprowadziło do chaosu i inflacji w radzieckim sektorze Berlina; Rosjanie zablokowali wszystkie lądowe drogi komunikacyjne łączące strefy zachodnie z zach. sektorem Berlina - został on pozbawiony dostaw surowców i żywności; Amerykanie dostarczali surowce i żywność do zach. części Berlina drogą powietrzną („most powietrzny”); w maju 1949r. Rosjanie zdecydowali się zakończyć blokady
- IV 1949 Francuzi dołączają swoją strefę do Bizonii - powstaje Trizonia
- 1949 maj - zatwierdzenie konstytucji, sierpień - wybory do Bundestagu, wrzesień- prezydentem zostaje Theodor Heuss, a kanclerzem Konrad Adenauer, 21 IX proklamowana jest Republika Federalna Niemiec (RFN) o statusie ograniczającym kompetencje wew. - nie jest ona w pełni suwerennym państwem
2. Sytuacja w radzieckiej strefie okupacyjnej
- ściganie zbrodniarzy hitlerowskich (udział w procesie w Norymberdze)
- wprowadzenie radzieckiego modelu politycznego
- przeprowadzenie reformy rolnej (częściowej kolektywizacji) i nacjonalizacji przemysłu
- 1946 zjednoczenie partii komunistycznej i socjaldemokratycznej (wchłonięcie partii socjaldemokratycznej przez komunistyczną) - powstanie Niemieckiej Socjalistycznej Partii Jedności (SED) na czele z Walterem Ulbrichtem
- duża rola dla Związku Radzieckiego - stacjonowanie jednostek wojskowych
- w odpowiedzi na powstanie RFN 7 X 1949r. proklamowano powstanie Niemieckiej Republiki Demokratycznej (NRD), której prezydentem został Wilhelm Pieck; przywódcy partii wykazywali największą lojalność wobec Rosji spośród wszystkich krajów w Europie Środkowej (policja polityczna, inwigilacja, sieć informatorów, wysoki stopień zainteresowania służb specjalnych społeczeństwem, pełna wierność ideałom komunistycz.)
Tryb rozwoju gospodarczego NRD i RFN bardzo się różnił, co doprowadziło do powstania wielkiej przepaści między tymi dwoma państwami. RFN w przeciwieństwie do NRD miało najdynamiczniej rozwijające się społeczeństwo.