Teorie inflacji i ich charakterystyka
Pojęcie inflacji.
Monetarystyczna teoria inflacji.
3. Teoria kosztowa inflacji i jej typy.
egzogeniczny,
endogeniczny,
defensywny
4. Dochodowa teoria inflacji.
5. Podobieństwa i różnice między teoriami inflacji.
6. Rodzaje skutków inflacji:
alokacyjny,
produkcyjny,
redystrybucyjny
7. Sposoby kontroli inflacji oraz skutki spadku inflacji.
Ad. 1)
Inflacja - sytuacja gdy nadmierna emisja pieniądza prowadzi do wzrostu cen i redystrybucji dochodu na niekorzyść otrzymujących stałe dochody.
Teoria kosztowa inflacji i jej typy.
Teoria kosztowa - inflacja jest wynikiem ä kosztów produkcji który jest wywołany ä płac pod wpływem działalności silnych związków zawodowych, oraz ä cen spowodowanych przez monopole krajowe lub zagraniczne np.: ä cen ropy naftowej. Punktem wyjścia jest założenie że na rynku towarowym i na rynku pracy istnieją po stronie podaży monopoliści, którzy są w stanie dyktować warunki dotyczące cen i płac. Działalność rządu przez bardziej ekspansywną politykę fiskalną lub pieniężną wywołuje dążenie do zwiększenia cen lub i płac.
W zależności od rodzaju zmian wyróżnia się trzy typy kosztowej inflacji:
1) Egzogeniczny - wywołany przyczynami zewnętrznymi (ä cen importu), lub wewnętrznymi (a wydajności pracy).
2) Endogeniczny - w społeczeństwie w którym klasy i grupy społeczne są zorganizowane w związki zawodowe, organizacje konsumentów, pracodawców itp., zmiana wynagrodzenia jednego czynnika produkcji wywołuje reakcje społeczne i dążenie do przywrócenia poprzednich relacji między wynagrodzeniami czynników produkcji. Konkurencja na tym tle może przybrać formy:
konkurencja - ceny - płace - gdy ruch cen wywołuje żądanie ä płac.
(b) konkurencja - płace - płace - dążenie różnych grup pracowniczych do wyrównywania poziomu płac. W innych gałęziach produkcji pod presją związków zawodowych, następują również ä płac. Daje to początek inflacji. Ogólny ä płac wyprzedza ä wydajności pracy.
(c) konkurencja - ceny - ceny - dążenie przedsiębiorstw różnych gałęzi do uzyskiwania podobnych przyrostów cen.
(d) konkurencja - płac - podatki lub ceny - podatki - wzrost opodatkowania lub zastosowanie bardziej progresywnego opodatkowania przedsiębiorstw będzie w sprzyjających warunkach rynkowych wywoływał ä cen lub płac.
(e) konkurencja - płace - dewaluacja - dewaluacja wywołuje najczęściej przez ä cen towarów importowanych, ä kosztów utrzymania i występujące za tym żądanie ä płac w gospodarce.
3) Defensywny - grupy i klasy starają się nie o zwiększenie realnego dochodu lub jego względne przyrosty, lecz o utrzymanie dotychczasowego poziomu realnego dochodu (udziału w dochodzie narodowym).
Dochodowa teoria inflacji (makroekonomiczna, socjopolityczna) - przyczyną inflacji i jej rozwoju jest walka między grupami i klasami o podział wytwarzanego dochodu. W warunkach pełnego zatrudnienia klasy i grupy społ. starają się zwiększyć lub utrzymać swój udział w realnym dochodzie w danym okresie. Dokonuje się to dzięki próbom zwiększenia dochodu pieniężnego przez ä cen, płac, wydatków budżetowych i świadczeń socjalnych. Najczęściej inflacja jest zainicjowana przez ä wydatków państwa, ceny lub płace. Za nimi postępuje wzrost innych dochodów po pewnym czasie. Warunki pełnego zatrudnienia powodują, że ä dochodów realnych jednej klasy powoduje redukcję dochodów innych klas, co wywołuje przeciw działania z ich stron. W ten sposób rozwija się spirala inflacyjna (ceny-płace-podatki, podatki-ceny-płace, itd.). Nie jest możliwe pogodzenie stabilności cen pełnego zatrudnienia i równowagi bilansu płatniczego. Przedmiotem sporów jest, który czynnik najczęściej wywołuje inflację: monopol, państw czy związki zawodowe. Teoria ta nie ogranicza się do czynników ekonomicznych lecz akcentuje znaczenie czynników politycznych i socjologicznych dla powstania i wzrostu inflacji.
Podobieństwa w teoriach inflacji, to występujące elementy składające się na inflację, są to:
a) ä poziomu cen krajowych
b) istnienie nadwyżki popytu w stosunku do nadwyżki podaży
c) ä podaży pieniądza na rynku krajowym
d) deprecjacja pieniądza krajowego
Różnice:
przedstawiają odmienne kolejności występowania składników inflacji.
Dla monetarystów - inflacja rozpoczyna się do ä podaży pieniądza Potem jest nadwyżka popytu, ä cen i deprecjacja pieniądza.
Teoria kosztowa - inflacja zaczyna się od ä płac, kosztów i cen, co pociąga zwiększenie dochodów, deprecjacja pieniądza i ä jego podaży.
Teoria dochodowa - nie zawiera jednostronnego spojrzenia na początek i rozwój inflacji. Różne grupy i klasy mogą zapoczątkować proces inflacji. Jeśli - ä wydatków rządowych ? ä podaży pieniądza na rynku krajowym. Jeśli monopole - inflację wywołuje ä cen. Teoria ta wskazuje, że różny może być początek procesu inflacyjnego. Tłumaczy dlaczego pierwszy impuls powoduje powstanie następnych. Wyjaśnia dynamikę procesu inflacyjnego w sposób najbardziej wszechstronny. Zatem zdefiniowanie inflacji zależy od uznania co jest przyczyną inflacji.
Rodzaje skutków inflacji:
a) skutek alokacyjny - inflacja skraca horyzont czasowy dla działalności gospodarczej, co powoduje pogorszenie alokacji zasobów.
b) skutek produkcyjny - stymulujący wpływ inflacji na ä gospodarczy - keynesowska teoria inflacji - stały i umiarkowany ä cen zwiększa mobilność czynników produkcji i stwarza perspektywy ä rentowności. Monetaryści - inflacja ä wydajności pracy oraz oszczędności i inwestycji. Stymulujący wpływ inflacji uznawano w okresie umiarkowanej inflacji (lata `50-'60) negatywną rolę podkreślano w okresie nasilenia (lata '70)
c) skutek redystrybucyjny - inflacja przesuwa dochody od warstw pasywnych (emeryci, renciści, pracownicy o stałych dochodach) do warstw aktywnych gospodarczo (pracownicy). Dla zwolenników strukturalnej teorii inflacji jest to zjawisko pozytywne - zwiększa szansę akumulacji i industrializacji. Dla dochodowej - jest to źródło konfliktów klasowych oraz braku stabilizacji gospodarczej i politycznej.
Skutki spadku inflacji:
1) Waluta krajowa ulega aprecjacji (przy płynnym kursie)
2) a ceny importowanych towarów, w tym surowców
3) ä pozom %, co przyciąga obce kapitały, odpływ kapitału
4) ä oszczędności dobrowolne
5) większa stabilizacja gospodarcza pobudza inwestycje, ä gospodarczy i redukcje bezrobocie.
Monetaryści - inflacja jest zagrożeniem dla ä gospodarczego.
Keynesiści - umiarkowana inflacja sprzyja ä gospodarczemu.