pokoleniu ciši.y ohowišzek obrony honoru całego narodu na wzór walecznych przodków. Tragizm w tym wierszu przeradza się w katastrofizm, gdyż Baczyński jest przekonany, że to pokolenie musi z.ginšć, żeby następne mogło żyć już w wolnej Polsce. Przeczuł œmierć swojš i wielu kolegów, gdyż zginšł w czwartym dniu powstania warszawskiego.
Twcirczoœć Baczyńskiego zwana jest Apokalipsš spełnionš, gdyż doszio do tragedii, którš przewidywali poeci II Awangardy.
W skomplikowanym współczesnym œwiecie, pełnym nie zaleczonych ran niedawnej przeszłoœci, zła i przemocy, trzeba przyjšć postawę aktywnš. Obłudzie, zakłamaniu i przemocy trzeba się przeciwstawić nawet za cenę miana bohatera tragicznego.
Przyroda jako tło i bohater w wybranych utworach literackich
Przyroda w utworach literackich stanowi tło, wpływa na psychikę postaci, stwarza nastrój, a może także być bohaterem.
W okresie renesansu przyroda stannwi tło dla przeżyć podmiotu lirycznego. Pomaga wyrazić uczucia i refleksje. Dostrzegana w perspektywie czasowej (zmiana pór roku) przedstawia się jako ład i piękno, staje się Ÿródłem wzruszeń estetycznych i utwierdzenia w pcx;zuciu własnej harmonii. W pieœni "Serce roœcie" szeroko zarysowany ohraz natury budzšcej się z wiosnš do nowego życia, staje się tłem do refleksji na temat moralnych wartoœci ludzkiego życia. W hymnie "Czego chcesz od nas Panie" - harmonia panujšca we wszechœwiecie służy Kochanowskiemu do oddania hołdu Bogu jako stwórcy doskonale urzšdzonego œwiata, w którym panuje ład i piękno. Nawet w obszernym poemacie o wsi ("Pieœń œwiętojańska o Sobótce") przyroda jako samodzielny temat występuje tylko w pieœniach Panien szóstej i dwunastej.
Poeta zachwyca się pięknem przyrody wiejskiej, która daje człowiekowi radoœć i szezęœcie. Dominujš jednak retleksje dotyczšce życia ustabilizowanego na wsi. Szczególne miejsce zajmuje tu pochwała dobrej gospodyni, która dba o rodzinę i pomaga w gospodarstwie.
W balladach i sonetach Adama Mickiewicza przyroda stwarza nastrój pełen grozy, niepokoju i tajemniczoœci - człowiek czuje się wówczas bezsilny i zagubiony, np. w "Œwitezi" poeta odtworzył nastrój nocnego krajobrazu urzekajšcego pięknem, ale zaznacza, że człowiek nie odważy
50
się pójœć w nocy nad jezioro, bo "jakieœ się tam larwy szamocš", słychać zgiełk walczšc;ych, płacz kobiet i dzieci.
Nastrój grozy potęguje wyłowienie œwitezianki, która wyjaœnia tajemnice dawnego miasta - Œwitezi. Fantastycznoœć oparta na wierzeniach ludowych łšczy się z cudownoœciš: zapadło się miasto, kobiety uniknęły hańby, a wróg został ukarany. Kwiaty przybrzeżne, które spowodowały œmierć wojsk ruskich - lud nazwał carami.
W balladzie "Rybka" uwiedziona dziewczyna zamieniła się w rybkę przypływajšcš na brzeg jeziora, by nakarmić dziecko. Uwodziciel ze swš i.onš zamienił się w głaz - natura wymierzyła karę, a człowiek wobec tej siły jest bezbronny.
Te wydarzenia fantastyczne łšczš się z realizmem, gdyż pustkowia leœne, jeziora, blask księżyca to elementy rzeczywistego krajobrazu litewskiego.
W "Sonetach krymskich" zawarł poeta ogrom wrażeń i uczuć przeżytych na Krymie w obliczu spiętrzonych groŸnych gór, rozpostartych szeroko stepów, zmiennych widoków morza w ezasie ciszy, burzy i sztormu. Poeta nie tylko podziwia piękno oglšdanego krajobrazu, ale czuje się zagubiony, bezsilny wobec wszechwładnej natury. To zagubienie pogłębione jest tęsknotš wygnańca za krajem.
W "Stepach Akermańskich" poeta obserwuje rozległe przestrzenie bujnej roœlinnoœci. Zwraca uwagę na niebo, szuka gwiazd, przewodniczek łodzi. Podziwia lot żurawi i motyla, slyszy, jak wšż przesuwa się po ziołach. Wobec tej przyrody czuje się zagubiony i samotny.
W sonetach "Żegluga" i "Burza" autor podkreœla siłę natury. Człowiek jest od niej uzależniony, nie potrafi uciszyć burzy i nie wie, jak zapobiec zbliżajšcej się œmierci.
Reakcja podróżnych w chwili zagrożeniajest różna: niektórzy popadajš w panikę, inni modlš się lub żegnajš z najbliższymi. Poeta nie miał z kim się żegnać i nie potrafił w tej sytuacji się modlić - czuł nie tylko osamotnienie, ale i bezsilnoœć wobec groŸnej natury.
Zagubienie człowieka wobec tajemniczej przyrody widoczne jest w sonecie "Ajudah". Poeta obserwuje brzeg morza, przypływ i odpływ fal. Zwraca uwagę na fale podmywajšcc skałę, atakujšce lšd i pozostawiajšce na piasku: perły, muszle, korale... Siła przyrody i tajemnice głębiny morskiej wywołujš w poecie silne wrażenia.
"Czatyrdah" - to sonet o górach. Mickiewicz nie tylko zachwycił się pięknem gór Krymu, ale i zdumiał ich wielkoœciš i groŸnš potęgš. Swoje
51