Rozdział 19 - Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji - KRRiT
Jest to organ konstytucyjny (art. 213-215), została utworzona przez Sejm 15.10.1992 uzupełniając ustawę zasadniczą z 1952 r. o artykuł 36b. KRRiT stoi na straży wolności słowa, realizacji prawa obywateli do informacji oraz interesu społecznego w radiofonii i telewizji. 20.12.1992 sejm uchwalił ustawę o radiofonii i telewizji - dopiero ona określa dokładnie status KRRiT. Ustalenie ram instytucjonalnych i warunków prawnych funkcjonowania środków masowego przekazu należy w każdym systemie do organów państwowych.
KRRiT konkretniej mówiąc nie czuwa, ale gwarantuje określone prawa i wolności obywatelskie, pełni raczej działalność nadzorczą niż kontrolną. Rada zapewnia samodzielność nadawców i interesów odbiorców, otwarty charakter radiofonii i telewizji. Poprzednia struktura Rady z 1960 r. - Komitet do spraw Radia i Telewizji administrował i kontrolował wszystko. Zadania Rady (2,3,4 w granicach określonych ustawą):
1) ustalanie w porozumieniu z premierem kierunków polityki państwa w zakresie radiofonii i telewizji
2) określenie warunków prowadzenia działalności przez nadawców
3) podejmowanie decyzji w sprawach koncesji na rozpowszechnianie i rozprowadzanie programów
4) sprawowanie kontroli działalności nadawców
5) organizowanie badań treści i odbioru programów radiowych i telewizyjnych
6) określanie opłat abonamentowych, opłat za koncesję i za wpis do rejestru
7) opiniowanie projektów aktów ustawodawczych oraz umów międzynarodowych dotyczących radiofonii i tel.
8) inicjowanie postępu naukowo - technicznego i kształcenie kadr w dziedzinie radiofonii i tel.
9) organizacja i inicjacja współpracy z zagranicą w tej dziedzinie
10) współpraca z organizacjami i instytucjami w zakresie ochrony praw autorskich, praw wykonawców, praw producentów oraz nadawców programów. (art. 6. Ust 2).
Rola Rady w kształtowaniu programów radiowych i telewizyjnych - KRRiT określa minimalny udział w programie nie mniejszy niż 30% rocznego czasu nadawania programu z wyłączeniem czasu przeznaczonego na dzienniki, transmisje sportowe, reklamy, teleturnieje, przekazy tekstowe, audycje wytworzone przez producentów krajowych. Ustala więc ilościowe limity programowe.
Określanie zasad działalności reklamowej - rozporządzenie z 1993 r. - są to nakazy i zakazy dla nadawcy programu dotyczące parametrów czasowych i tego czyj wizerunek lub głos może być wykorzystany w reklamie. KRRiT może zakazać sponsorowania określonych audycji. Rada jest organem koncesyjnym - udziela zezwoleń na rozpowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych, decyzje o koncesji podejmuje jej przewodniczący. Określa dane jakie powinien zawierać wniosek o koncesję. Zezwolenia nie wymagają programy publicznej radiofonii i telewizji. Koncesję można cofnąć jeżeli program zagraża interesom kultury narodowej, bezpieczeństwu państwa, narusza normy dobrego obyczaju. Decyzja przewodniczącego Rady w sprawie cofnięcia koncesji jest ostateczna ale można złożyć skargę do NSA.
Czy Rada posiada uprawnienia merytorycznej oceny programów? - muszą być one zgodne z prawem, z polską racją stanu, moralnością i dobrem społecznym - Rada dokonuje więc wykładni systemowej aczkolwiek nie ma cenzorskich kompetencji. Środki przymusu jakimi dysponuje Rada wobec niepublicznych nadawców to cofnięcie koncesji, ale w sprawie publicznych ustawa milczy - jedynie za zagrożenie rozwojowi dzieci i młodzieży przewiduje karę pieniężną (50% rocznej opłaty na używanie częstotliwości). Rada ma też uprawnienia w zakresie odbioru programów - określa wysokość opłaty abonamentowej za używanie odbiornika a także sposób i tryb wnoszenia opłat, może przyznać zniżki lub zwolnienie od opłat.
Funkcje Rady: decyzyjna, kontrolna z elementami nadzorczej, opiniodawcza. Rada jest w rozumieniu Ustawy organem wykonawczym - wydaje rozporządzenia i uchwały, podejmuje uchwały bezwzględną większością głosów ustawowej liczby członków. W skład Krrit wchodzi 9 członków powoływanych: 4 przez Sejm, 2 przez Senat, 3 przez Prezydenta spośród osób wyróżniających się wiedzą i doświadczeniem w tym zakresie (dość mgliste określenie wg Don Wito). Pozycja Rady wśród organów państwa - nie jest podległa, ale nie jest niezawisła. Musi jedynie corocznie przedstawiać premierowi, Sejmowi, Senatowi, Prezydentowi informację o swojej działalności i problemach. Sejm i Senat mogą odrzucić lub przyjąć sprawozdanie - w wypadku odrzucenia kadencja członków KRRiT wygasa w ciągu 14 dni. Jednak dezaprobatę muszą przyjąć obie izby i musi ją zatwierdzić Prezydent. Ustawa nic nie mówi o możliwości odrzucenia sprawozdania KRRiT przez Prezydenta. Przewodniczącego KRRiT wybierają członkowie Rady ze swojego grona ale mogą go później odwołać większością 2/3 głosów.
Przewodniczący Rady kieruje jej pracami, reprezentuje ją, wykonuje zadania określone w ustawie, podejmuje działania organizatorskie, może wezwać nadawcę programu do zaniechania działać jeśli naruszają one przepisy ustawy. Wraz z Ministrem Łączności przydziela spółkom częstotliwości niezbędne do wykonywania ich ustawowych zadań, decyduje o koncesji, rejestruje rozprowadzanie programów w sieciach kablowych, może nakładać karę pieniężną za naruszenie ustawy. Rada na wniosek przewodniczącego musi wybrać jego zastępcę. Kadencja członków KRRiT trwa 6 lat, co 2 lata następuje odnowienie 1/3 składu Rady. Z ustawy nie wynika wprost że przewodniczący wybierany jest na pełną kadencję Rady. Uprawnione organy powołujące członków Rady wskazują którzy z nich powołani zostali na 2 lata a którzy na 4 lata. Członek KRRiT nie może być powołany na kolejną pełną kadencję. Odwołać członka Rady może tylko ten organ który go powołał w przypadkach: gdy sam zrezygnuje, gdy choroba uniemożliwia mu sprawowanie funkcji, gdy został skazany prawomocnym wyrokiem za przestępstwo z winy umyślnej, gdy naruszył przepisy ustawy co zostało stwierdzone orzeczeniem TS. W przypadku śmierci właściwy organ powołuje nowego członka na okres do końca tej kadencji.
Ustawa skąpo określa status prawny członka Rady. Dorozumianie można tu wymienić powinność uczestnictwa w pracach Rady i prawo wyrażania swego stanowiska oraz do zgłaszania wniosków. Członek KRRiT ma prawo do bezpłatnego urlopu na wniosek, okres urlopu wlicza się do stażu pracy. Będąc członkiem Rady ulega zawieszeniu członkostwo w partii politycznej, we władzach stowarzyszeń, związków zawodowych, związków pracodawców itp. Nie wolno łączyć swego członkostwa z prowadzeniem działalności nadawcy lub producenta radiowego, zatrudnieniem u nadawcy czy producenta, posiadaniem udziałów lub spółki będącej nadawcą lub producentem, zatrudnieniem w administracji państwowej i samorządowej.
KRRiT wykonuje swe zadania przy pomocy Biura Krajowej Rady - organizację i jej tryb działania określa regulamin uchwalany przez KRRiT. Koszty działalności Krajowej Rady pokrywa budżet państwa, a do pracowników Biura stosuje się przepisy o pracownikach urzędów państwowych. Należy pamiętać że sposób funkcjonowania środków masowego przekazu ma istotne znaczenie dla systemu politycznego i państwowego oraz realizacji praw i wolności obywateli. W grudniu 2005 Sejm przyjął nowelizację ustawy o KRRiT radykalnie przekształcając jej skład z 9 do 5 członków - w chwili oddania podręcznika do druku ustawa wymagała uchwalenia przez Senat i podpisu nowego prezydenta RP.