XX-lecie 18, Różnorodność poezji Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej


Różnorodność poezji Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej

na przykładzie wybranych utworów (Miłość, Nike, Samobójstwo dębu, La precieuse, Historia o czarownicach)

Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, córka znanego malarza Wojciecha Kossaka, jest uważana za najwybitniejszą polską poetkę dwudziestolecia międzywojennego. Jej debiut, tom Niebieskie migdały, wydany w 1922 r. został bardzo ciepło przyjęty przez skamandrytów, którzy od tej pory uważali ją za pełnoprawnego członka grupy. Skamandryci często bronili poetkę przed atakami krytyków, zarzucających jej zbyt­nie uproszczenia i banał. Zarzuty te dotyczyły szczególnie wczesnych utworów po­etki, które były zbudowane jedynie z czterech wersów i poruszały problemy typowo kobiece (zawiedziona miłość, samotność, tęsknota). Wiersze te jednak tylko z pozo­ru były lekkie, łatwe i nieskomplikowane. W rzeczywistości M. Pawlikowska-Ja­snorzewska to poetka filozofująca, patrząca na świat i życie niezwykle poważnie.

Przykładem tych krótkich, sprawiających wrażenie ażurowych, wierszy mogą być utwory Miłość, Nike, La precieuse i Samobójstwo dębu.

Miłość to pozornie banalna historia porzuconej kobiety. Trzy pierwsze wersy są stylizowane na monolog (list?) skierowany do byłego ukochanego. Dopiero ostatni, czwarty wers przynosi zaskakującą puentę: „można żyć bez powietrza!”. Ten para­doks tylko potwierdza rozpacz i tragizm cierpiącej kobiety, nie mogącej sobie pora­dzić z samotnością.

Wiersz Nike już samym tytułem nawiązuje do znanego posągu Nike z Samotraki, skrzydlatej sylwetki kobiecej pozbawionej głowy i ramion. Celem tego nawiązania jest w wierszu pokazanie miłości wraz z towarzyszącym jej cierpieniem. Pawlikowska znowu sięga po paradoksy: miłość jak Nike jest zabita, ale biegnie i wyciąga odcięte ramiona...

Z kolei utwór La precieuse (co po polsku można przetłumaczyć jako „ Wykwintnisia”) przynosi krótką scenkę rodzajową. Bardzo elegancko wyglądająca kobieta (futro, parasol, róża, chiński piesek) stoi nad kałużą i nie może się zdecydować na jej przekroczenie. Pytanie zadane przez poetkę w puencie („I jakżeż ty zrobisz krok w nieskończoność?”) odsłania prawdziwą naturę wykwintnisi: jest po kobiecemu niezdecydowana, niepewna jutra, lękająca się przyszłości. Tematem wiersza Samo­bójstwo dębu jest przedstawiona symbolicznie śmierć człowieka, który wiele prze­żył, wiele doświadczył. Nie znamy dokładnie motywów samobójczej śmierci, może być to zarówno strach przed starością, znużenie życiem, jak też zniechęcenie do świata. W tym wierszu Pawlikowska stosuje zabieg personifikacji, czyli uosobienia: przyroda nabiera cech ludzkich. Dąb jest również symbolem długowieczności, siły, doświadczenia, dumy i dostojeństwa.

Poezja Pawlikowskiej to nie tylko króciutkie, czterowersowe miniaturki. Dłuż­szym utworem jest na przykład Historia o czarownicach z debiutanckiego tomu wier­szy, stylizowana na ludową balladę, gawędę, opowieść o miłości, którą odczytać można jako powiastkę filozoficzną. Historia... ukazuje trzy różne kobiety, trzy róż­ne drogi życiowe, trzy losy. Każdej z kobiet czegoś w życiu brakuje, żadnej nie udało się zrealizować swoich marzeń. Jednej na przeszkodzie stanęło niespełnienie miłosne, drugiej starość, trzeciej zdrada ukochanego. Wszystkie trzy są zagubione, samotne, bezradne. Wiersze Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej są bardzo kobie­ce, często intymne, bardzo szczere. Poetka ogląda świat oczami osoby obawiającej się upływającego czasu, starości, samotności. Są to utwory pełne niezwykłego uro­ku, ciepła tkliwości. Podobnie jak skamandryci wprowadziła Pawlikowska do poe­zji konkret, kolokwialny język, nowy typ bohaterki lirycznej. Była to nowoczesna kobieta, pozbawiona patosu i afektacji, natomiast pełna wdzięku i pewnej kokieterii, odważnie manifestująca swą miłość. Cóż za różnica wobec wysokiego i wzniosłego stylu, którym opowiadano o przeżyciach miłosnych w poezji młodopolskiej.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
18, Na czym polega nowatorstwo poezji Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej
12. POEZJA MARII PAWLIKOWSKIEJ -JASNORZEWSKIEJ, 12. Poezja Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, Maria
Miłość i śmierć w poezji Marii Pawlikowskiej, Dwudziestolecie międzywojenne, Na egzamin
1 x WYKŁAD OSOBA MARII PAWLIKOWSKIEJ JASNORZEWSKIEJ
Poezja Marii Pawlikowskiej Jasnorzewskiej
18 Wspólny pokój, Filologia polska UWM, XX-lecie międzywojenne, opracowania
M Pawlikowska Jasnorzewska Wybór poezji
Język polski XX lecie międzywojenne
XX Lecie Międzywojenne, NAUKA
XX lecie
xx lecie 2 sciaga
XX lecie ś
XX lecie międzywojenne

więcej podobnych podstron