Inflacja, proces wzrostu poziomu cen, powodujący niekontrolowane i nieakceptowane społecznie zmiany proporcji podziału dochodu narodowego. We współczesnej gospodarce światowej występuje ona powszechnie, choć z różnym nasileniem w poszczególnych krajach. Stopień nasilenia inflacji określa stopa inflacji, wyrażająca w procentach wzrost poziomu cen w okresie badanym w stosunku do okresu przyjętego przez ustawę.
W zależności od poziomu stopy inflacji rozróżniamy:
1) inflację pełzającą (do kilku procent w skali rocznej), nie powodującą zakłóceń w przebiegu procesów gospodarczych, poddającą się kontroli.
2) inflację kroczącą (z reguły do kilkunastu procent rocznie), gdy oczekiwania inflacyjne wywołują określone zachowania podmiotów gospodarczych wzmagające ten proces, przy czym zaczyna się ona wymykać kontroli.
3) inflację galopującą (powyżej 20%), powodującą narastające zakłócenia w przebiegu procesów gospodarczych, osłabienie systemów motywacyjnych, a w rezultacie zahamowanie wzrostu gospodarczego.
4) hiperinflację, gdy natężenie procesów inflacyjnych uniemożliwia racjonalne gospodarowanie z powodu niemożności prowadzenia rachunku ekonomicznego, planowania działań gospodarczych, nieskuteczności systemów motywacyjnych, co prowadzi do anarchizacji życia społecznego.
Stopa inflacji jest to procentowa zmiana ogólnego poziomu cen w kolejnych okresach, najczęściej liczona rok do roku . Poziom cen wyznaczany jest przez średnią ważoną cen towarów i usług w gospodarce. Uśrednienie jest uproszczeniem rzeczywistości, ponieważ ceny nie wszystkich dóbr czy usług rosną (maleją) w tym samym stopniu. W praktyce jest to jednak bardzo wygodne i dlatego w wielu statystykach posługujemy się wskaźnikami cen tj. CPI czy PPI. Ogólny trend wzrostu przeciętnej ceny dóbr i usług określany jest mianem inflacji (inaczej dodatnia stopa inflacji), a w przypadku spadku przeciętnej ceny dóbr i usług mówimy o deflacji (inaczej ujemna stopa inflacji). Alternatywą przy obliczaniu poziomu cen może być np. deflator PKB będący stosunkiem nominalnego PKB do realnego PKB.
Sposób obliczania stopy inflacji
Stopę inflacji możemy obliczać w następujący sposób:
Stopa inflacji w% (rok t) = [(poziom cen w roku t - poziom cen w roku t-1)/poziom cen w roku t-1]*100
POLITYKA ANTYINFLACYJNA
1. rząd stara się przekonać Związki Zawodowe, aby ich żądania wzrostu płac, nie przekraczały wzrostu cen - w Polsce „Komisja Trójstronna” - rząd, pracodawcy Związki Zawodowe.
2. Rząd może wprowadzić progresywne opodatkowanie pac ponad ustalony pułap (w Polsce 00 w latach 1990-1995 miało to miejsce).
3. Rząd - zmniejszenie deficytu budżetowego i podwyższenie podatków, (ale tylko na krótki czas).
4. Bank Centralny - kreuje ilość pieniądza •na rynku poprzez: a. Wysokość stopy procentowej b. Stopy rezerw obowiązkowych c. Kupno i sprzedaż papierów wartościowych.
(Niskie stopy procentowe - skłonność do inwestycji. Wysokie stopy procentowe - skłonność do oszczędności.)