plik


ÿþAlternatywne skBadanie transkryptu Kiedy[ my[lano, \e z ka\dego genu mo\e powsta tylko 1 rodzaj mRNA, zawsze taki sam, a teraz wiadomo, \e w wikszo[ci genów s introny, a podczas alternatywnego skBadania mog z niego powstawa ró\ne typy mRNA, kodujce ró\ne odmiany biaBek, wic chocia\ z 1 genu powstaje 1 biaBko, nie zawsze jest to takie samo biaBko. Dobrym przykBadem mog by tu geny immunoglobulin, na których podczas takiego alternatywnego skBadania mog powstawa setki ró\nych biaBek, cho wci\ s to immunoglobuliny. Podczas odczytywania jednego genu mo\e powstawa czsteczka RNA, która pózniej jest cita, skBadana i odczytywana na ró\ne sposoby. W takich przypadkach podczas odczytywania jednego genu powstaje kilka ró\nych wersji biaBka kodowanego przez ten gen. Czsteczka RNA powstajca podczas transkrypcji identycznego genu mo\e by inaczej skBadana w ró\nych tkankach. Na przykBad w wtrobie powstaje biaBko, w którym s fragmenty kodowane przez egzony ABCDE, a w nerce jeden z tych egzonów jest wycinany podczas skBadania genu i komórki nerki produkuj krótsze biaBko ACDE. Ale skBadanie genów to nie wszystko. Istnieje jeszcze zjawisko, które nosi nazw "RNA editing". Po polsku trzeba chyba powiedzie: redagowanie RNA. Redagowanie mRNA Kiedy skoDczy si transkrypcja, do redagowanej czsteczki RNA przyBczaj si enzymy, które potrafi zmienia wybrane nukleotydy RNA. Kiedy taka zmieniona czsteczka RNA zostanie poddana translacji, to powstanie biaBko o nowej kolejno[ci aminokwasów. W tym przypadku patrzc na kolejno[ nukleotydów w DNA mo\na zrobi bBd co do kolejno[ci aminokwasów w biaBku. Trzeba zatem zapomnie o teorii wedBug której znajc sekwencj DNA, mo\na w ciemno odczyta sekwencj biaBka. Jednym z najwa\niejszych dotychczas wykrytych genów, który jest redagowany na poziomie RNA, jest gen kodujcy apolipoprotein B - biaBko, które znajduje si na powierzchni ró\nych lipoprotein krwi czBowieka. Lipoproteiny to kompleksy biaBek i tBuszczów, wykorzystywane do transportu cholesterolu i innych lipidów z jelit do wtroby albo z wtroby do innych tkanek. Komórki produkuj apolipoprotein B w dwóch wersjach. Jedna to apoB-100, du\e biaBko wbudowywane m.in. do lipoprotein LDL, które przenosz tzw. "zBy cholesterol" ("zBy", bo podwy\szone st\enie cholesterolu LDL we krwi zwiksza ryzyko mia\d\ycy). Druga to apoB-48, mniejsze biaBko umieszczone na chylomikronach (lipoproteinach przenoszcych ró\ne lipidy z jelit do wtroby). Czsteczka apoB-48 przypomina apoB-100, ale jest o wiele krótsza - ma 48% dBugo[ci tej wikszej apolipoproteiny (std nazwa apoB-48). OkazaBo si, \e apoB-48 i apoB-100 s kodowane przez jeden gen, ale po transkrypcji specjalny enzym mo\e redagowa czsteczk RNA, zmieniajc w pewnym [ci[le okre[lonym miejscu cytozyn na uracyl. Wskutek redagowania powstaje w tym miejscu kodon nonsensowny, który koDczy translacj. Po odczytaniu redagowanej czsteczki mRNA powstaje biaBko apoB-48, które koDczy si na tym zredagowanym miejscu. Translacja niemodyfikowanej czsteczki RNA pozwala stworzy biaBko o peBnej dBugo[ci - apoB-100. A kolejno[ aminokwasów w genie pozostaje niezmieniona... Zjawisko redagowania RNA mo\na na kilka sposobów wykorzysta w terapii genowej. Na przykBad - naukowcy próbuj zapobiega mia\d\ycy, zmniejszajc produkcj apoB-100 (i jednocze[nie LDL, czyli "zBego" cholesterolu). Gdyby udaBo si jako[ pobudzi proces redagowania RNA genu apoB, to komórki wytwarzaByby wicej nieszkodliwej apolipoproteiny B-48 i mniej apoB-100. Ju\ udowodniono, \e wprowadzajc do komórek myszy dodatkowy gen kodujcy enzym redagujcy RNA apoB mo\na obni\y poziom LDL. Nie wiadomo tylko, czy w ten sposób nie zwikszy si te\ 1 redagowania innych czsteczek RNA, a rozregulowanie tego procesu mogBoby uBatwi transformacj nowotworow komórki... Trzeba pamita, \e ró\ne modyfikacje procesu skBadania genów i redagowanie RNA wcale nie s rzadkim zjawiskiem: ocenia si, \e a\ 30% wszystkich czsteczek RNA czBowieka mo\na skBada i obrabia na ró\ne sposoby. Midzy innymi wBa[nie dlatego samo odczytanie genomu czBowieka niewiele nam mówi o tym, co naprawd dzieje si w komórkach - wystarczy tylko sobie wyobrazcie, \e co trzeci-czwarty gen koduje wicej ni\ jedna posta biaBka... W zwizku z tym bardzo szybko rozwija si nauka, która na du\ skal bada zale\no[ci pomidzy ró\nymi biaBkami i interesuje si produkcj ró\nych rodzajów biaBek komórkowych. Badanie genomów (zestawów genów komórki) nosi nazw genomiki (genomics); badanie proteomów (zestawów biaBek komórki) to proteomika (proteomics). 2

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Rola i pozycja profesjonalnego pelnomocnika w ramach procedur alternatywnego rozwiazywania sporow
rola konstytucji w państwie
Rola laboratoriów w świetle wymagań systemów zarządzania jakoscią
rola rosji w europie
rola kuratora sadowego w resocjalizacji nieletnich
Ślusarczyk Cz Rola Internetu w edukacji osób niepełnosprawnych
Klasyfikacje jÄ…kania
rola poety i poezji w świetle wybranych tekstów romantyzmu (2)
Wykład 1 Rola i zadania inżynieri materiałowej
rola i znaczenie literatury dla dziecka w wieku przedszkolnym
Podstawa komputerowego redagowania tekstu nie bój się klawiatury
Współczynnik sk
rola pielegniarki
CHRAPEK,podstawy robotyki, elementy sk?owe i struktura robotów
Rola i znaczenie chrześcijaństwa w procesie kształtowania sie i umacniania

więcej podobnych podstron