57509

BI TWORZENIE PRAWI

Akt tworzenia prawa - władczy akt organu władzy państwowej, który składa się z nonn ogólnych (istnieją wyjątki od tej reguły).

1. Prawo stanowione sensu stricte (prawo pisane - Ius scriplum) - stanowienie prawa na drodze jednostronnej decyzji organu państwowego lub instytucji upoważnionej przez taki organ. Podstawowa i najważniejsza forma we wszystkich współczesnych państwach (i Civil law i common law). Prawo przyjmuję formę dokumentu o określonej formie i budowie - tekst prawny (ustawa, rozporządzenie, uchwala).

Prawo ustawowe - najważniejsze z pośród prawa stanowionego.

2. Prawo kontraktowe - runowa, której stronami są organy państwowe i/lub upoważnione przez nie instytucje. Jeżeli jedną ze stron takiej umowy jest organ państwowy to można mówić o współ stanowieniu prawa przez państwo. Umowa jest rzadko bezpośrednim źródłem prawa. Tryb negocjacyjny w dalszym ciągu ogrywa ważną rolę. (np. magna charta liberatum, pacta conventa). W prawie międzynarodowym publicznym (prawo traktatowe) tryb negocjacyjny to najważniejsza procedura prawa.

Umowy w międzynarodowym prawie publicznym:

•    Dwustronne (bilateralne)

•    Wielostronne (multiiatcralnc) nazywane traktatami lub konwencjami

3.    Prawo precedensowe - powstanie prawa w drodze decyzji sądowej lub administracyjnej. Jeżeli zawartą w tej decyzji normę ogólną uważa się za wiążąca.

Precedens - zawarta w decyzji sądowej norma ogólna która de iure (formalnie wiążące) lub de facto (fonnalnie nie wiążące) wpływa na podejmowanie innych decyzji przez sądy.

Zasada stare decisis - zasada związania sądu precedensem. Ustawa może uchylić precedens. W krajach z Civil law dopuszczalną kategorią precedensów są precedensy de facto.

4.    Prawo zwyczajowe - organ państwa nie tworzy ale uznaje kreślone normy za normy prawne. Odgrywa znaczącą rolę w państwach azjatyckich i afrykańskich oraz jest jeszcze źródłem prawa międzynarodowego publicznego (traci na znaczeniu).

Subsydiarność prawa zwyczajowego polega na tymi iż wolno jest je zastosować pod warunkiem, iż dane zagadnieme me jest uregulowane przez ustawy lub inne akty normatywne.

Kryteria uznania normy za nomie prawa zwyczajowego ( nauka niemiecka):

•    Powszednia akceptacja zwyczaju w środowisku, którego zwyczaj dotyczy

•    Uznanie zwyczaju przez sądy lub inne organy stosujące prawo tj. istnienie trwałego i stałego orzecznictwa partego na tym zwyczaju

•    Akceptacja zwyczaju jako wiążącego przez doktrynę prawniczą Zwyczaje - akceptowane w określonej grupie czy środowisku, chociaż meuznawane za wiążące przez organy państwowe, reguły postępowania.

5.    Prawo religijne - organ państwa uznaje za normy prawne pewne normy religijne (islam).

6.    Prawo prawnicze - zaliczanie do źródeł prawa poglądów niektórych prawników. Doktryna prawnicza nie jest zaliczana do źródeł prawa.