54536

Świat Homera i Hezjoda

Każda dyskusja o społeczeństwie schyłku wieków ciemnych i początku epoki archaicznej jest związana z eposami Homera i Hezjoda, które uważa się za najstarsze dzieła literatury greckiej. Jednak nie wiadomo kiedy eposy Homera powstały i którą epokę portretują. Niegdyś uważano, że oba poematy powstały u schyłku IX wieku pne ale obecnie umieszcza się je u schyłku VIII wieku pne chociaż niektórzy uczeni skłaniają się ku pierwszej połowie VII wieku pne.

Trochę więcej wiemy o czasie powstania poematów Hezjoda - „ Pracy i dni", „Teogonii". W świecie Homera najważniejszą rolę odgrywają ludzie nazywani przez poetę basileusami. Chociaż słowo to oznacza monarchę to u Homera mogło być w jednej społeczności kilku basileusów. Tworzyli oni bogatą elitę, która skupiła w swych rękach polityczne przywództwo, o którego utrzymanie musieli zabiegać. Znaczenie basileusa zależało od szacunku jakim się cieszył i od układu powiązań z ludźmi o podobnym i niższym statusie. Między basileusami mogło dochodzić do napięć więc starali się pozyskać jak najwięcej sojuszników. Służyć temu mogły związki małżeńskie oraz ksenia - przyjaźń. Osoby połączone ksenią zobowiązywały się do udzielania sobie pomocy. Mogła polegać na wsparciu w razie ataku wroga lub udzieleniu schronienia. Największym zagrożeniem dla basileusa było utracić majątek co prowadziło do utraty pozycji społecznej. Aby ją utrzymać należało kierować się w życiu nakazami arete- kodeksu postępowania.

W świecie Homera najważniejszą jednostką społeczną jest oikos. Słowo to oznacza dom, rodzinę, gospodarstwo. Do domowników oprócz najbliższej rodziny ( żony dzieci) mogli również należeć rodzice oraz rodzeństwo. Kobiety w świecie Homera posiadały silniejszą pozycję niż w państwach epoki klasycznej. Chociaż nie miały głosu wr decyzjach politycznych to mogły swobodnie ruszać się poza domem, brać udział w ucztach, świętach i innych uroczystościach Kobiety pozostawały pod opieką ojca, męża a nawet syna, którzy decydowali o ich losie. Gospodarstwo basileusa było większe i zamożniejsze od innych. Od społeczności, którym przewodzili mogli otrzymać dodatkową ziemię - temenos. Ich zamożność przejawiała się przede wszystkim w stadacli bydła, kóz, świń co ich szczególnie wyróżniało.

Większe wspólnoty terytorialne nazywane są demami Słowem dem określano ziemię jak i lud na mej mieszkający a także jego przywódców basileusów. Ludzie tworzący dem udzielali sobie pomocy w razie niebezpieczeństwa. Pojawia się też określenie polis mogące oznaczać całą wspólnotę jak jej główne osiedle. Basileusi którzy przewodniczyli wspólnotom mogli wraz z towarzyszami toczyć spoiy, ale chcąc angażować w nie demy musieli uzyskać icli akceptację.

Hezjod przedstawia się jako właściciel oikos w beockiej Askrze. Zajmował się głównie uprawą roli, w czym pomagali mu członkowie jego oikos.

Poeta zwraca uwagę na tetów jako zajmujących najniższą pozycję w liieraicliii społecznej. Według Hezjoda gospodarstwo powiimo być samowystarczalne. Nadwyżki produkcji przeznaczano na wymianę ale poeta nie mówi nic o lokalnym rynku, wspomina natomiast o możliwości wysyłania towarów statkiem w odleglejsze rejony. Gospodarz powinien polegać na sobie a także wykonywać samodzielnie różne prace. Winien też zadbać o dobre stosunki z sąsiadami. Od Hezjoda wiele dowiadujemy się o migracjach w Grecji doby kolonizacji.