61530

Egzystencjalizm. kierunek filozoficzny, którego początki sięgają lat czterdziestych XIX w. Impuls do jego rozwoju dał S. Kierkegaard. Wg niego zadaniem filozofii miało być dociekanie tego, co w człowieku egzystencjalnie jednostkowe, co będzie jedynie prawdą dla niego i wyłącznie dla jego życia i co stawia go ustawicznie wobec alternatywy "albo - albo". Nawrót do egzystencjalizmu Kierkegaarda dokonał się w Niemczech i we Francji w latach 1920-1930 i jego nowymi teoretykami stali się: M. Heidegger, K. Jaspers, G. Marcel, J.P. Sartre. W XX w. przedmiotem badań egzystencjalizmu stała się indywidualna egzystencja człowieka, jego miejsce i rola w świecie. Wg egzystencjalizmu rzeczywistość ludzka jest rozdarta na sferę świadomości i sferę rzeczy, co nieuchronnie prowadzi do alienacji człowieka: losy jednostki ludzkiej nie podlegają moralnemu, historycznemu czy też obyczajowemu zdeterminowaniu (indeterminizm), jest ona zatem całkowicie wolna i może z tą wolnością uczynić to, co jej się podoba. Tworzy wszelkie wartości i decyduje o sensie własnego istnienia. Może być "bytem nieprawdziwym" lub też "bytem prawdziwym". Wg egzystencjalizmu egzystencja poprzedza esencję. Człowiek zaś ponosi pełną odpowiedzialność za swoje czyny, co stwarza poczucie samotności, zagubienia i zagrożenia w świecie, lęk, zwłaszcza przed śmiercią. Myśli egzystencjalizmu wywarły poważny wpływ na twórczość literacką XX w.