46611 skanowanie0012

całkiem dojrzałym, na początku lat czterdziestych, zmianą religii z protestantyzmu na katolicyzm, co jest zjawiskiem bardzo osobliwym, świadczącym

0    silnym zaangażowaniu emocjonalnym w sprawy, które zwłaszcza u ludzi nauki otoczone są aurą pewnej ambiwalencji. Elżbieta i Franciszek Ryszkowie w szkicu o McLulhanie, zawartym w książce Między utopią a zwątpieniem, wiążą ten fakt z ogólnym nastawieniem myślowym McLuhana po jego zetknięciu się z cywilizacją amerykańską:

„Wydaje się — piszą Af że przede wszystkim zaszokowany modelem kultury w wysoko uprzemysłowionych ośrodkach miejskich wschodnich*

1    północnych stanów Ameryki, a być może równocześnie pod wpływem lektury Maxa Webera (Max Weber jest m. in. autorem pracy Die pro-testantische Ethik und der Geist des Kapitalis-mus — Etyka protestancka i duch kapitalizmu, przyp. KTT) musiał McLuhan poczuć silny wstręt do protestantów” (E. i F. Ryszkowie, Między uto-' pią a zwątpieniem, Warszawa 1970).

Otóż ów „silny wstręt do protestantów”, będący projekcją silnego wstrętu do nowoczesnej kultury przemysłowej, jest czynnikiem determinującym pierwlsze lata prób pisarskich i naukowych McLuhana. Jest rzeczą zaiste nie do pojęcia, że kształtowały się one w klimacie głęboko antyin-dustrialnego i antycywilizacyjnego reakcjonizmu myślowego. McLuhan rozpoczynał swoją karierę pisarską jako typowy profesor-filolog, zagłębiony w minionych pięknościach literackich i odnoszący się z konsekwentną niechęcią i nieufnością nie tylko do utworów sztuki współczesnej , 7-- wśród których potrafił jednak zdobyć się na szacunek dla twórczości T. S. Eliota i Jamesa Joyce’a — ale przede wszystkim do współczesnej cywilizacji. Znajdowało to najsilniejszy wyraz w jego przywiązaniu do starego amerykańskiego mitu społecznego, jakim jest legenda wywodzącego się

178