64727

Wiedzę o społeczeństwie artykułuje również sztuka. Najbardziej oczywiste jest to w odniesieniu do literatury, zwłaszcza prozy realistycznej (czyż nie są wyśmienitymi socjologami Zola, Faulkner, Stcinbcck, Grass, Fucntcs, Marąucz, Rcmarąuc, Rushdic, żeby wspomnieć tylko kilka nazwisk).

Treści socjologiczne odnajdujemy także w poezji czy dramacie. Przynosi je w wielkim bogactwie publicystyka. W niedyskursywny sposób obserwacje i intuicje na temat społeczeństwa sugeruje także malarstwo (Goya, Bosch), rzeźba, a nawet twórczość muzyczna, np. opera. Ogromną skarbnicą wiedzy socjologicznej jest film (Jarmush, Stone. fotografia (edycje World Press Foto), reportaż telewizyjny, muzyka (Kazik Staszewski).

I nic w tym dziwnego. Dominującym tematem sztuki jest przecież los człowieka, a los ten, jak wskazywaliśmy, nierozerwalnie związany jest ze społeczeństwem. Poprzez sztukę realizuje się więc istotny zasób poznania socjologicznego. Ale oczywiście dokonuje się to niejako przy okazji. Cele i aspiracje sztuki są inne, a jej wartości nie mierzy się głównie korzyściami poznawczymi. Stąd nie wiążą sztuki rygory i standardy dochodzenia do obiektywnej prawdy. Jest ona w tym sensie bliższa myśleniu potocznemu niż naukowej socjologii.

Trzecia postać przcd-socjologiczncj wiedzy społecznej to filozofia społeczna (czy filozofia polityczna), jeden z głównych nurtów filozofii od czasów starożytnych. Różni się ona istotnie od wiedzy potocznej i poznania artystycznego. Przede wszystkim tym, że jako swój cel stawia odkrywanie prawdy o świccie. Jest to refleksja uprawiana profesjonalnie, przez zawodowych myślicieli, przez co unika ram indywidualnego doświadczenia opierając się na szerokich porównaniach m.in. historycznych.

Socjologia ogólna w ujęciu Jana Turowskiego to usystematyzowana wiedza o wszystkich rodzajach zjawisk społecznych w przeciwieństwie do tzw^r. socjologii szczegółowej, której przedmiotem badań, twierdzeń teoretycznych i praktycznych wniosków czyni jakiś jeden rodzaj zjawisk społecznych lub konkr etną dziedzinę życia społecznego.

Socjologia ogólna zajmuje się rozwijaniem i objaśnianiem podstawowych pojęć z życia społecznego, tj. grupa społeczna, warstwa społ. rozwój spoi., klasa społ. naród, struktura społ itp. Jednoznaczne zdefiniowanie tych pojęć i ich wzajemnego powiązania ma znaczenie decydujące dla interpretacji społecznej rzeczywistości i kreowania świadomości socjologicznej.

Socjologia iest więc nauką o zbiorowościach ludzkich, dokładniej - przedmiotem jej badań są zjawiska i procesy tworzenia się różnych form życia zbiorowego ludzi, struktury tych zbiorowości, zjawiska i procesy zachodzące w tych zbiorowościach. wynikające ze wzajemnego oddziaływam a ludzi na siebie, siły skupiające i siły rozbijające te zbiorowości, zmiany i przekształcenia w nich zachodzące.

Czym socjologia naukowa różni się od socjologii potocznej? Socjologia potoczna jest oparta na zdrowym rozsądku, na uogólnianiu codzieiuiych doświadczeń w sposób często emocjonalny, niesystematyczny i niezweryfikowany. Socjologia naukowa opiera się na systematycznych badaniach, na posługiwaniu się ustalonym aparatem pojęciowym, na sprawdzaniu liipotez i twierdzeń.

Socjologia jest nauką empiryczną, korzysta z metod badawczych, opiera się na faktach w przeciwieństwie do nauk teoretycznych tworzących abstrakcyjne modele. Mimo, że refleksja nad społeczeństwem, to olbrzymią wartość poznawczą ma empiria.

Funkcje socjologii (wg P Bergera „Zaproszenie do socjologii”):

2.    F. opisowa - nazywana też socjografią opisuje jakąś zbiorowość, środowisko, zjawisko korzystając z analizy ankiet, danych bankowych, sondaży itp.

3.    F. diagnostyczna - co dolega społeczeństwu i jak z tym walczyć, przeciwdziałać.

4.    F. nomotetyczna - poszukuje ogólnych praw. twierdzeń czy dogmatów, które wyjaśniałyby rozwój struktury społ., jej mechanizmy działania. Jednak w społeczeństwie nie może być sztywnych praw. mogą być tylko prawidłowości.

5.    F. demaskatorska - pokazuje całkowicie mechanizmy pewnych zjawisk społ zagłębiając się w ich cel.