65188

sporo dowiedzieć od filozofów, opiniodawców, pisarzy czy babć — i w tej książce będziemy

często czerpali cytaty ze wszystkich tych źródeł (z wyjątkiem naszych babć). Jednakże

odwoływanie się do nich wiąże się z pewną trudnością: stosunkowo często nie zgadzają się one

między sobą i nie jest łatwo określić, które z nich są prawdziwe. Zobaczmy, co mądrość ludowa

ma do powiedzenia o czynnikach, które decydują o tym, jak bardzo lubimy innych ludzi.

Z jednej strony wiemy, ze „ptaki z tego samego gniazda trzymają się razem". Skłania nas to do

przypomnienia sobie wszystkich tych przypadków, gdy darzymy sympatią i przebywamy wśród

ludzi, którzy mają to samo pochodzenie i zainteresowania. Niemniej czasem pociąga nas coś

wręcz przeciwnego. Cóż jest więc prawdziwe?

Podobnie, czy wierzymy w to, iż „Co z oczu, to i z myśli", że „Nieobecność sprawia, iż

serce nabrzmiewa czułością", że „Nienawiść pustoszy" lub iż „Niezdecydowany jest ostatni"?

I kto potrafi powiedzieć, czy masakra w Jonestown wydarzyła się dlatego, że: a) wielebnemu

Jonesowi udało się, ponieważ przyciągnął do siebie ludzi znajdujących się w stanie depresji:

b) jedynie ludzie z tendencjami do samodestrukcji dołączają do wyznań kultowych: c) Jones był

tak silną, mesjanistyczną i charyzmatyczną osobą, że nikt — nawet silna, niedepresyjna

jednostka jak ty lub ktoś z nas — nie oparłby się jego wpływowi: d) ludzie, którzy odcinają się

od społeczeństwa, są szczególnie podatni na wpływ społeczny: e) wystąpiły tu wszystkie te

powody jednocześnie; f) żadne z powyższych tłumaczeń tego nie wyjaśnia? Filozofia, Zamiast polegać na mądrości ludowej i przysłowiach, być może powinniśmy

zwrócić się do filozofów i innych wielkich myślicieli, aby uzyskać odpowiedź na pytania

o ludzką naturę i konsekwencje wpływu społecznego. W historii psychologii filozofia stanowiła

istotne źródło wglądu w naturę ludzką. Jest wielu filozofów, którzy dołączyli do psychologów,

by wspólnie odpowiedzieć na ważne psychologicznie pytania o istotę świadomości (np. Dennett,

1991) czy o to, jak ludzie formułują przekonania dotyczące świata społecznego (np. Gilbert,

1991). Czasem jednak nie zgadzają się ze sobą również wielcy myśliciele i trudno jest określić, który z nich ma rację.

Aby uzyskać jednoznaczne ustalenia, psychologowie społeczni — stawiając wiele takich

samych pytań jak filozofowie i twórcy mądrości ludowej — usiłują rozstrzygnąć