65270

Raz uzyskana pozycja przywódcza otwiera możliwości utrwalenia i poszerzenia władzy. Przywódca ma szczególne możliwości manipulacji, przez rozdzielanie nagród i kar, pozyskiwanie grona popleczników, a zarazem izolowanie przeciwników. Może skuteczniej dokonywać selekcji informacji na swój temat; ukrywając błędy czy potknięcia, a szczególnie reklamując sukcesy. Może wreszcie przynajmniej przez pewien czas wykorzystywać kredyt zaufania, jakim obdarza go grupa. Zwiększona przez kredyt zaufania niekontrolowana swoboda działania przywódcy pozwala mu na oryginalne i ryzykowne przedsięwzięcia innowacyjne, reformatorskie, które • jeśli się powiodą - potwierdzają i wzmacniają jego wyjątkową pozycję w grupie. Objęcie pozycji przywódcy uruchamia w ten sposób samowzmacniający się mechanizm utrwalania i poszerzania jego władzy. To jest oczywiście jego szansa. Nie musi jej jednak sprostać. Działania nieskuteczne są w stanie dość szybko podważyć zaufanie do przywódcy i podać w wątpliwość jego władzę. Zaufanie jest dobrem „łatwo tłukącym się": łatwo je zniszczyć, a potem bardzo trudno odzyskać.

Przywództwo w grupie może być realizowane w różny sposób. Rozróżniamy trzy style przywództwa:    autokratyczne, demokratyczne i permisyjne (zwane też czasem

leseferystycznym). Zależeć to może od indywidualnych cech osobowościowych przywódcy, ale także od okoliczności zewnętrznych kontekstu, w którym działa. Gdy pozycja przywódcy jest zinstytucjonalizowana, jak w grupach formalnych posiadających ustaloną organizację, jego działania są regulowane przez normy czy przepisy dopuszczające większą lub mniejszą arbitralność: zezwalające np. na jednoosobowa decyzje, lub przeciwnie -wymagające konsultacji, kolektywnego poparcia, kontrasygnaty itp. Ale nawet gdy przywództwo jest spontaniczne, niezinstytucjonalizowane, ograniczenia w sprawowaniu przywództwa mogą wynikać z tradycji charakterystycznych dla pewnych kontekstów społecznych. Gang przestępczy czy grupa terrorystyczna, ale także drużyna piłkarska, za naturalne uzna przywództwo autokratyczne, podczas gdy stowarzyszenie naukowe czy klub artystyczny w^rymagać będzie przyw^rództwa demokratycznego czy permisyjnego. Tak wynika bowiem z mocno zakorzenionej tradycji tych dziedzin żyda społecznego. Gdy przywódca sięgnie po styl niepasujący do kontekstu, niezgodny z tradycją, spotka się z oporem, odmową podporządkowania się, wypowiedzeniem posłuszeństwa.