67138

dziesięciu lat".

To założenie psychologa społecznego, iż wspomniana matka korzystająca z zasiłku jest

typowa, stanowiło inspirację badań, które wraz z dwoma kolegami przeprowadził jeden z nas

(Hamill, Wilson, Nisbett, 1980). Daliśmy osobom badanym skróconą wersję artykułu z „New

Yorkera". Zawierał on wyrazisty opis Carmen Santany, żyjącej wraz z dziećmi z zasiłku.

Santana była przyjacielska i ciepła, ale prowadziła życie — według standardów większości łudzi

— nieodpowiedzialne i ponure. Często swój czek z zasiłkiem traciła na stanowych loteriach

i w nielegalnych totalizatorach. To, co zostawało, wydawała na czynsz, żywność z drogiego

miejscowego sklepu i comiesięczne raty za drogie, choć tandetne, pokryte plastikiem meble.

Mieszkała w budynku rojącym się od szczurów, ze zniszczonymi drzwiami i dziurawymi

skrzynkami na listy, popękanymi ścianami i sufitami, niesprawnymi urządzeniami sanitarnymi.

Najmłodsze z jej ośmiorga dzieci (będących rezultatem kontaktów z trzema różnymi

mężczyznami) nosiły starą, podartą odzież, a do szkoły uczęszczały — w najlepszym razie —

w kratkę. Jedno z nich jeszcze nie zaczęło chodzić do szkoły, ponieważ pani Santana nie miała

odpisu jego świadectwa urodzenia. Starsze dzieci były zamieszane w nielegalne zakłady, handel

heroiną i prostytucję. Wszystko to razem tworzyło ponury, przygnębiający obraz.

Byliśmy ciekawi, czy po lekturze artykułu o pani Santanie ludzie będą nastawieni bardziej

negatywnie do osób żyjących z zasiłku — to znaczy, czy wyciągną wnioski dotyczące populacji

na podstawie próby obejmującej jedną osobę, o której czytali. Logicznie rzecz biorąc, powinno

to zależeć od tego, za jak typową dla wszystkich pobierających zasiłek uznali oni panią Santanę.

Aby sprawdzić, czy badani zachowają się zgodnie z tą logiką, niektórym powiedzieliśmy

otwarcie, że pani Santana jest bardzo nietypowa, gdyż pobiera zasiłek znacznie dłużej niż

przeciętny odbiorca. Innym zaś, że jest pod tym względem typowa — pobiera zasiłek mniej

więcej tak samo długo. Obserwowaliśmy następnie, czy te dwie grupy zmienią swoje postawy

wobec zasiłku społecznego, porównując ich poglądy z opiniami osób z grupy kontrolnej, które nie czytały artykułu.

wnioskowanie z prób niereprezentatywnych: