70906

-    absolutna dominacja parlamentu we władzy;

-    rząd staje się komitetem, komisją sejmową;

-    zrośnięcie się władzy wykonawczej i ustawodawczej;

-    głowa państwa jest wybierana i odwoływana przez parlament;

-    system ten wymyślony został w czasie rewolucji francuskiej kiedy rządził Konwent (przed dyktaturą Jakobinów).

>> Systemy mieszane;

-    semiprezydencki,

-    parlamentarno - prezydencki.

Akt 5 listopada 1916 r. wydany przez Wilhelma II (Niemcy) i Karola XII (Austro-Węgry) zapowiadał, że z ziem zaboru rosyjskiego utworzą państwo Polskie z dziedziczną dynastią - Królestwo Polskie.

W grudniu 1916 r. zostaje powołana przez tych cesarzy Tymczasowa Rada Stanu Królestwa Polskiego z siedzibą w Warszawie, składająca się z 25 członków. Na czele TRS stał W. Niemojewski.

Miała to być namiastka przedstawicielstwa polskiego. Jej prerogatywy były ograniczone do roli opiniodawczej. Miała przygotowywać projekty ustaw — konstytucji, ordynacji wyborczej, jak tworzyć przyszłe państwo Polskie, itp. Po aresztowaniu Józefa Piłsudskiego (do 2 VII 1917 członek Tymczasowej Rady Stanu) i w wyniku tzw. kryzysu przysięgowego w Legionach Polskich, TRS ustąpiła 26 VIII 1917 r., wysunąwszy uprzednio kandydatury członków do Rady Regencyjnej.

Wobec odwlekania realizacji aktu 5 listopada przez państwa centralne Piłsudski odmówił złożenia przysięgi na wierność obu cesarzom i został internowany w Magdeburgu.

Złożenia przysięgi odmówiły także I i III Brygada Legionów Polskich, które rozbrojono i umieszczono w specjalnych obozach.

Piłsudski wysuwał roszczenia m.in. o Galicję co nie podobało się w Wiedniu.

Akt 5 listopada miał przełomowe znaczenie, gdyż przekreślił solidarność państw zaborczych w stosunku do Polski oraz postawił na forum międzynarodowym kwestię jej niepodległości.

W Rosji doszło do rewolucji lutowej. Odsunięto cara, a kraj stał się republiką (jeszcze nie bolszewicką). Po tym przewrocie Piotrogrodzka Rada Delegatów przyznała Polsce prawo do niepodległości, a Rząd Tymczasowy zapowiedział stworzenie państwa polskiego w sojuszu z Rosją. Powołano Komisję Likwidacyjną do Spraw Królestwa Polskiego oraz Naczelny Polski Komitet Wojskowy, a także zaczęto tworzyć Korpusy Polskie w Rosji.

Eksperyment z TRS nie udaje się. Państwa centralne nie mogą się jednak wycofać z podjętych działań i muszą zrobić coś dalej w sprawie polskiej. We wrześniu 1917 r. obaj generał-gubernatorowie wydają Patent o władzy, który zapowiada powstanie trzyosobowej Rady Regencyjnej, która ma być namiastką monarchii polskiej. Rada Regencyjna będzie sprawować najwyższą władzę na terenie przyszłego Królestwa Polskiego. Miała pełnić funkcje państwowe do chwili powołania króla lub regenta. W jej skład wchodzili: arcybp Aleksander Kakowski, ks. Zdzisław Lubomirski i hr. Józef Ostrowski. Rada Regencyjna, wraz z powołanym przez siebie rządem, sprawowała ograniczoną władzę administracyjną, głównie w dziedzinie szkolnictwa i wymiaru sprawiedliwości. Generał-gubernatorowie mogą wetować decyzje Rady Regencyjnej. Rada nie miała prawa do podpisywania traktatów i umów międzynarodowych oraz tworzenia przedstawicielstw dyplomatycznych.

8 I 1918 prezydent USA W. Wilson ogłosił 14-punktową deklarację, której 13 punkt dotyczył niepodległości Polski. Wiosną 1918 państwa ententy prowadziły tajne rokowania z Austro-Węgrami, oferując im integralność oraz przyznanie ziem polskich w zamian za porzucenie sojusznika niemieckiego, jednak wobec fiaska tych rozmów w czerwcu ponownie wypowiedziały się za pełną niepodległością Polski.

2