73152

Związek przyczynowy. Jednym z warunków odpowiedzialności za przestępstwo skutkowe jest ustalenie istnienia związku przyczynowego miedzy działaniem sprawcy, a skutkiem stanowiącym znamię czynu zabronionego (ew wykluczenie istnienia takiego związku między karalnym skutkiem a innymi, niezależnymi od sprawcy okolicznościami). Istnienie związku przyczynowego miedzy zdarzeniami polega (w uproszczeniu) na tym, Ze wystąpienie jedego wynika z wystąpienia drugiego, zas bez drugiego me doszłoby do pierwszego.

Zagadnienie związku przyczynowego jest skomplikowane i wymaga stosowania karkołomnych konstrukcji teoretycznych. Istnieje wiele rozmaitych koncepcji dotyczących ustalania związków przyczynowych, z których tylko trzy wydają się rozsądne i sa powszechnie stosowane. Są to:

a)    teoria ekwiwalencji (teoria równorzedności warunków): Zakłada, źe dla wystąpienia przyczyny konieczne jest zaistnienie szeregu warunków, które łącznie tworzą przyczynę Uważa się, źe związek przyczynowy istnieje miedzy działaniem złoczyńcy a karalnym skutkiem, jeśli owo działanie było jednym z warunków owego skutku. Dla ustalenia skutku przyczynowego należy zatem przeprowadzić test sine qua non. Teoria ekwiwalencji ma te wadę. źe zakreśla połę związku przyczynowego zbyt szeroko, obejmując także te zdarzenia, które były przyczyną łańcucha innych, prowadzących do skutku, choć bezpośrednio z tym skutkiem niezwiazane. (np. kupiłem koledze w prezencie akwarium z piranią, a ta go pożarta, bo sie ż nią drażnił W rezultacie jestem sprawca śmierci kolegi, bo gdybym kupił mu doniczkę z paprotką, albo nic bym mu nie kupił, kolega by żyt. Moje działanie było warunkiem sine qua non). Zwolennicy kontrargumentują, źe o odpowiedzialności decyduje jeszcze wina, ale słaby to kontrargument.

b)    teoria przeciętnej przyczynowości. Zakłada, źe związek przyczynowy zachodzi tylko wtedy, gdy skutek jest normalnym, przeciętnym następstwem badanego czynu Ustala sie to na podstawie obserwacji Życia. Wada teorii adekwatnej jest nieostrość określenia "przeciętny skutek" i uzależnienie określenia sprawczego związku przyczynowego od uznania sędziego. (Niemniej i tak jest lepiej. Trudno uznać śmierć za normalne następstwo podarowania komuś sprzętu akwarystycznego, a wiec na gruncie teorii przeciętnej przyczynowości nie jestem sprawcą śmierci kolegi)

c)    teoria relewangi Zgodnie z nią. aby ustalić związek przyczynowy miedzy skutkiem a badanym zdarzeniem, należy najpierw ustalić obiektywny związek przyczynowy (przeprowadzić test sine qua non), a następnie skorygować otrzymane wyniki według kryterium przypisywalnośd skutku w kontekście przestępstwa Główną role odgrywa funkcja czasownika dyspozycji przepisu karnego (zabija. zabiera, uszkadza), oraz to. czy potenqalny sprawca dopuścił sie działania opisywanego przez ten czasownik, łamiąc tym samym ów przepis (dawanie w prezencie piranii nie mieści się w ramach pojęcia zabijanie, więc znów nie jestem sprawcą!). W efekcie sprawca jest nie ten. kto wpływa na zaistnienie skutku (powoduje śmierć, utratę rzeczy bądź uszkodzenie), ale ten. kto podejmuje działanie, które jest istotne dla zaistnienia skutku i któremu da sie bezpośrednio przypisać skutek (tzn. ten. kto faktycznie zabija, zabiera, uszkadza).