Dotyczy statusu sędziego, jego funkcjonowania w tej sferze orzeczniczej.
Status sędziego- niezależny, uwolniony od nacisków zewnętrznych i uwolniony od obawy przed konsekwencjami związanymi z wydanym orzeczeniem.
Niekiedy ta zasada jest uważana za zasadę procesu karnego, mimo że to zasada ustrojowa. Ta zasada ma szczególną rolę
Art. 351. § 1. Sędziego albo sędziów powołanych do orzekania w sprawie wyznacza się w kolejności według wpływu sprawy oraz jawnej dla stron listy sędziów danego sądu lub wydziału. Odstępstwo od tej kolejności jest dopuszczalne tylko z powodu choroby sędziego lub z innej ważnej przyczyny, co należy zaznaczyć w zarządzeniu o wyznaczeniu rozprawy.
Art. 351 § 1 kpk- dodatkowa gwarancja niezawisłości sędziowskiej.
Znaczenie tej zasady wykracza poza proces karny, charakter ustrojowy.
Z Konstytucji:
Art. 173.
Sądy i Trybunały są władzą odrębną i niezależną od innych władz Art. 180.
1. Sędziowie są nieusuwalni.
2. Złożenie sędziego z urzędu, zawieszenie w urzędowaniu, przeniesienie do innej siedziby lub na inne stanowisko wbrew jego woli może nastąpić jedynie na mocy orzeczenia sądu i tylko w przypadkach określonych w ustawie.
3. Sędzia może być przeniesiony w stan spoczynku na skutek uniemożliwiających mu sprawowanie jego urzędu choroby lub utraty sił. Tryb postępowania oraz sposób odwołania się do sądu określa ustawa.
4. Ustawa określa granicę wieku, po osiągnięciu której sędziowie przechodzą w stan spoczynku.
5. W razie zmiany ustroju sądów lub zmiany granic okręgów sądowych wolno sędziego przenosić do innego sądu lub w stan spoczynku z pozostawieniem mu pełnego uposażenia.
W sferze decyzyjnej sędziowie podlegają tylko Konstytucji i ustawą.(ustawy ustrojowe- tu zawarte regulacje).
Sędziowie powoływanie są przez Prezydenta, nieodwołalni, mianowanie ma w zasadzie charakter dożywotni. Sędzia podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej. Nie może należeć do partii politycznej.