75663

Dr. Bogdan Buczkowski Organizacje Międzynarodowe Wykład XI - WTO

Mechanizm rozstrzygania sporów w WTO opiera się na procedurach GATT-u, a takie na nowych regułach przyjętych podczas Rundy Urugwajskiej.

Do najważniejszych zmian należy:

•    eliminacja możliwości blokowania powoływania panelu lub przyjęcia sporządzonych przez niego raportów

•    skrócenie czasu trwania poszczególnych etapów postępowania

•    określony zakres pełnomocnictw paneli

•    możliwość procesów apelacyjnych

•    wprowadzanie w żyde raportu paneli zostało objęte większym nadzorem

•    w razie nie zastosowania się do zaleceń panelu przewidziano automatyczne zezwolenie na posunięcia retorsyjne.

Tylko rządy mogą być stronami sporu, branże, które uważają, że są dyskryminowane muszą to zgłosić do rządu, a on następnie przedstawia problem na forum WTO. Zwyczajowo nie żąda się ani nie przyznaje rekompensat za wyrządzone szkody. Zazwyczaj, jeżeli wykazane jest naruszenie praw danego państwa druga strona prowadzi takie działania, aby doprowadzić je do zgodności z zasadami WTO. Czas trwania postępowania może trwać nawet do 2,5 roku, w ciągu trwania procesu prawa są nadal naruszane, a standardowe sposoby wynagradzania krzywd określone w statucie WTO nie przewidują pokrycia strat finansowych wynikających ze szkodliwego działania.

Kraje rozwijające się z uwagi na ich słabą pozycje gospodarczą i finansową nie są w stanie w sposób zadowalający egzekwować swoich praw. Jako że ostatecznym rozwiązaniem dla kraju niestosującego się do zaleceń panelu jest retorsja, małe i słabo rozwinięte kraje znowu pozostają z tyłu. Mogą one jednak łączyć się w sojusze i w razie naruszenia zasad wobec jednego z członków sojuszu podjąć działania odwetowe grupowo. Praktyka rozstrzygania sporów w WTO pokazuje, że retorsja jest rzadko stosowana.

Koszty postępowań prowadzonych na forum WTO mogą być dość znaczne. Odnoszą się one również do zaplecza technicznego państw biorących udział w sporze. DSU wymaga, aby Sekretariat organizacji udostępnił każdemu członkowi udostępnić wykwalifikowanego eksperta prawnego. Pomoc kraj może dopiero jednak uzyskać w sytuacji, gdy zdecyduje się wnieść sprawę sporną do WTO. Wobec tego pomoc udostępniona jest za późno.

Dopiero na Konferencji Ministerialnej w Seattle w 1998 roku utworzono centrum doradztwa prawnego, które miałoby zwiększyć szanse krajów rozwijających się w rozstrzyganiu sporów poprzez oferowanie im dodatkowej pomocy.

Procedura rozstrzygania sporów może zostać wszczęta na wniosek każdego członka organizacji, jeżeli uzna on, że działania podjęte przez innego uczestnika systemu „znoszą lub umniejszają" wynegocjowane wcześniej ustępstwa lub zostały złamane lub naruszone reguły WTO.

Zażalenie może zostać złożone w jednej z III form:

•    zgłoszenie naruszenia lub stwierdzenie, że jedna lub kilka zasad WTO zostało naruszonych,

•    stwierdzenie, że żadna z zasad WTO nie została naruszona, ale działania podjęte przez danego uczestnika zmieniają lub unieważniają wcześniej ustalone koncesje,

•    członek WTO stwierdza, że zaistniała sytuacja, niewymieniona w opcji naruszenia lub nienaruszenia spowodowała uszkodzenie lub unieważnienie koncesji.

Ostania z form dotyczy sytuacji, gdy reguły systemu nie zostały naruszone, jednak poruszona sprawa wywiera niekorzystny wpływ na gospodarkę danego kraju.

Jeżeli te warunki zostaną spełnione procedura się rozpoczyna. Opiera się ona na kilku zasadach:

•    wynegocjowane porozumienie powinno być zaakceptowane przez obie strony sporu. Jeżeli to jednak nie nastąpi w pierwszej kolejności należy usunąć środki będące przyczyną sporu

•    w sytuacji, gdy nie da się natychmiast wycofać szkodliwych środków można oczekiwać rekompensaty aż do momentu jego cofnięcia.

•    ostatecznym rozwiązaniem jest wprowadzenie środków dyskryminujących na oskarżone państwo takich jak zawieszenie koncesji lub innych zobowiązań wynikających z porozumień.