76160

• lud powinien wyzbyć się grzechu (możliwe, iż zły władca może być karą za grzechy)

-    upewnienie się, iż bunt nie przyniesie skutków odwrotnych do zamierzonych

-    rebelia musi uzyskać poparcie autorytetu publicznego (w XIII w. z tej pozycji występował właśnie Kościół)

9. Koncepcja prawa naturalnego.

Tomasz określa prawo jako system norm, które zostały gdzieś ogłoszone a my poznajemy je własnym rozumem. Co do hierarchii praw stanowiska obu filozofów są zbieżne. Otóż wszelkie prawa doczesne wywodzą się od praw Boskich, które ze względu na ograniczoność natury ludzkiej stworzył Bóg jako drogowskaz dla ludzkości. Ów autorytet prawodawczy wyposażył człowieka w rozum, gdzie znajduje się początek dla wszystkiego innego- prawo, mające zagwarantować szczęśliwość. Nawet źle ustanowione prawo jest mimo wszystko lepsze niż stan bezprawia, chaosu. Także tyran gwarantuje elementarny ład społeczny a w każdym ładzie jest coś dobrego. Tak wygląda typologia prawa podług Tomasza:

-    prawo wieczne (tożsame z Boską mądrością, dla człowieka w całości niepojęte)

Prawo Boskie spisane staje się wzorcem dla norm prawnych tworzonych przez ludzi.

-    prawo naturalne (odbicie prawa wiecznego w interpretacji ludzi, dostępne rozumowi, który już w nawyku danym od Boga ma jego przestrzeganie)

-    prawo ludzkie (stanowione, może być niegodziwe, jeśli nie jest zgodne z prawem wiecznym) -dla obu filozofów Bóg jest centrum świata.