77562

Dr. hab. Maria Bijak - Kaszuba Międzynarodowa stosunki gospodarcze

Wykład VII - Wzrost gospodarczy a zmiany wolumenu obrotów z zagranicą

Wpływ wzrostu gospodarczego na wolumen zagranicznych obrotów handlowych kraju zależy od tego czy i jak będzie się zmieniała struktura produkcji w tym kraju. Można wyodrębnić 2 rodzaje:

1.    Zrównoważony - możliwości produkcji w zakresie poszczególnych kategorii dóbr zwiększa-ją się w jednakowym stopniu (dóbr eksportu i dóbr konkurencyjnych z importu)

2.    Niezrównoważony - możliwości produkcji w zakresie poszczególnych kategorii dóbr zwiększają się w niejednakowym stopniu: albo na dobra eksportu albo konkurencyjne z importu.

W zależności od tego czy wzrost gospodarczy zwiększa możliwości produkcyjne przede wszystkim dóbr eksportowanych czy dóbr konkurencyjnych z importem, może on w dwojaki sposób wpływać na handel:

1.    może sprzyjać wzrostowi obrotów handlowych z granicą. Dotyczy to wzrostu zrównoważonego oraz niezrównoważonego ukierunkowanego na produkcję dóbr eksportowanych. W takich przypadkach mówimy o wzroście pobudzającym eksport

2.    może nie sprzyjać wzrostowi obrotów handlowych z granicą. Dotyczy to wzrostu niezrównoważonego ukierunkowanego na produkcję dóbr konkurujących z importem. W takich przypadkach mówimy o wzroście ograniczającym import.

1.    Wzrost gospodarczy a zmiany terms of trade - przypadek kraju dużego ekonomicznie:

W tym przypadku możliwe są dwie sytuacje:

-    Przy wzroście gospodarczym ograniczającym import, kraj może poprawić swoje TOT z resztą świata, ponieważ ograniczenie importu (spadek popytu światowego) przyczyni się do spadku cen na towary kupowane przez ten kraj. Przy innych czynnikach niezmienionych, kraj odniesie dwojakiego rodzaju korzyści: z tytułu wzrostu gospodarczego i z tytułu poprawy TOT.

-    Przy wzroście gospodarczym pobudzającym eksport może dojść do pogorszenia się TOT dużego kraju, ponieważ wzrost jego eksportu (wzrost podaży światowej) doprowadzi do spadku cen światowych na towary eksportowane. Przy innych czynnikach niezmienionych, kraj skorzysta na wzroście gospodarczym ale straci na pogorszeniu TOT.

2.    Wzrost gospodarczy a zmiany TOT - przypadek wzrostu zubożającego:

Wzrost zubożający-to wzrost gospodarczy który prowadzi do pogorszenia się dobrobytu kraju lub regionu. Wystąpi wówczas, kiedy straty z tytułu pogorszenia się TOT będą tak duże, że przewyższą korzyści z tytułu wzrostu gospodarczego. Może wystąpić w przypadku krajów rozwijających się które:

-    specjalizują się w produkcji i eksporcie określonego dobra

-    mają znaczący udział w światowym rynku tego surowca

-    mają znaczący udział wpływów eksportu tego surowca w dochodzie narodowym

3.    Zmiany zasobów czynników produkcji i ich wpływ na obroty handlowe z zagranicą:

Przyrost zasobów czynników produkcji jest obok postępu technicznego istotnym źródłem wzrostu gospodarczego. W każdym przypadku wzrostu zasobów następuje zmiana możliwości produkcyjnych danego kraju. Istotę zależności między wzrostem zasobów a produkcją przedstawia twierdzenie T. M. Rybczyńskiego

Przyjmując założenie modelu H-0 Rybczyński twierdzi, że w małym kraju wzrost zasobów wyłącznie jednego czynnika produkcji, przy niezmienionym poziomie drugiego prowadzi do wzrostu produkcji dobra intensywnie zużywającego czynnik którego zasoby powiększają się oraz do zmniejszenia produkcji dobra intensywnie zużywającego czynnik produkcji, którego zasoby nie zmieniają się.

Twierdzenia Rybczyńskiego zastosowane do wzrostu zasobów surowca:

Skokowy wzrost zasobów naturalnych przy niezmienionych lub wolno rosnących pozostałych zasobach (praca, kapitał) sprawia, że szybko zwiększające się wydobywanie surowca wysysa kapitał i pracę z innych zastosowań. W rezultacie wzrostowi wydobycia i eksportu surowców może towarzyszyć zastój w przemyśle przetwórczym. Taką sytuację nazywany chorobą holenderską.