77652

prawie Ruskiej Prawdy, Subiednik z 1468, prawie karnym, wzorach bizantyjsko - rzymskich.

Spisany byl w języku ruskim, potem przetłumaczony na łacinę. W razie

wystąpienia luk miało obowiązywać prawo zwyczajowe, lub wydana w 1538 poprawa statutu.

-    W 1551 roku Zygmunt II August powołał dziesięcioosobową komisję, składającą się z pięciu katolików i pięciu prawosławnych, mającą zająć się nowelizacją I statutu. Wielkiemu księciu nie zależało jednak na zmianach ograniczających jego władzę, stąd komisja pozostała martwym ciałem. Dopiero, gdy [Zygmunt II August podjął reformy związane z mającą nastąpić nową unią z Koroną, powołał około 1558 roku dragą komisję, która rozpoczęła prace W jej składzie zasiadali między innymi: kanclerz Mikołaj Radziwiłł Czarny, marszałek Ostafi Wollowicz a także znani humaniści Piotr Rojzjusz i Augustyn Rotundus (Mielecki). Pietwsza wersja nowego statutu powstała w 1561 roku. W 1564 roku projekt został w zasadzie skończony, chociaż później poprawiono jeszcze kilka artykułów. Statut został wprowadzony w życie przywilejem Zygmunta Augusta z dnia I lipca 1566 roku.

II Statut litewski zachował strukturę i układ pierwszego. Składał się z 14 rozdziałów i 368 artykułów, nowością byl rozdział dotyczący testamentów. Wprowadzał jednak poważne zmiany, zwłaszcza dotyczące ustroju państw'a, wywołane przeprowadzanymi właśnie reformami. Wykazywał wpływ prawa polskiego i rzymskiego

W zakresie ustroju państwowego II Statut miał charakter konstytucji Ściśle regulował kompetencje poszczególnych organów państwowych Najwyższą władzę w państwie zachował wielki książę. Statut wprowadzał jednak ograniczenia władzy hospodara wzorowane na polskich. Nie mógł on odtąd bez zgody sejmu litewskiego wypowiadać wojny ani zawierać pokoju, nakładać podatków i stanowić prawa. Władca zobowiązywał się przestrzegać wolności i praw posiadanych przez wszystkie stany. Nabyte dotychczas przywileje, prawa i tytuły zostały potwierdzone. Ustalona została lista urzędów i funkcji zastrzeżonych wyłącznie dla szlachty Wprowadzono skierowany przeciwko Polakom zakaz piastowania urzędów i posiadania dóbr w Wielkim Księstwie przez cudzoziemców Poważne zmiany nastąpiły w sądownictwie. II Statut wprowadził na Litwie sądy ziemskie i podkomorskie Władza sądownicza przeszła, więc w ręce szlachty. Wprowadzona została jedność praw a dla wszystkich mieszkańców państwa (oczywiście jedność oznaczała podleganie wszystkich tym samym regulacjom, a nie równość wobec prawa).

W zakresie regulacji prawa materialnego II Statut, jeszcze bardziej od pierwszego, odwoływał się do instytucji rzymskich. Z prawa rzymskiego pizejęto tak ważne dla szlachty pojęcie nieograniczonej własności Dokonano zmian w prawie spadkowym, między innym ograniczając hospodarskie prawo kaduka. W prawie karnym zlikwidowano zbiorową odpowiedzialność rodziny przestępcy oraz wprowadzono zakaz karania osób poniżej 14 roku życia. Przewidywał 80 czynów zagrożonych karą śmierci

-    W związku z wysuwanymi przez akt Unii Lubelskiej postulatami zbliżenia obu systemów prawnych powołana ów'cześnie komisja do poprawy statutu miała w swych założeniach uzgodnić ustrój wewnętrzny Wielkiego Księstwa z postanowieniami Unii W rezultacie prac komisji wydany został i zatwierdzony na sejmie koronacyjnym w 1588r. III Statut Litewski, zachowujący w pełni odrębność systemu prawnego Litwy, a jednocześnie przejmujący pewne postanowienia prawa koronnego i postulaty polskiej doktryny np. w kwestii wprowadzenia kar za mężobójstwo. Statut przewidywał wyłączność terytorialna jego obowiązywania nawet w stosunku do cudzoziemców'. Przewidywał również posiłkowe stosow anie "inszych praw' chrześcijańskich", co interpretowano jako możność posługiwania się prawem rzymskim jako prawem powszechnym narodów chrześcijańskich Składał się z 488 art. Podzielonych na 14