77764

Tomasz Hobbes

Swoją filozofię sformułował w połowie XVII w. Tworzył w oparciu o swoje przemyślenia determinowane wydarzeniami politycznymi XVII w. Anglii, konfrontowane z Kartezjuszem, Gassendim i Messenrim. Jego główne dzieła to Leviatan i De Cive. Hobbes wprowadził pojęcie stanu naturalnego w którym społeczeństwo pierwotne jest w stanie „wojny wszystkich ze wszystkimi" W tym stanie nie obowiązują żadne prawa , ani też zasady religijne. Z tego wynika fakt, że nie można mówić o moralności. To prowadzi ludzi do utworzenia państwa rządzonego prawem i te wprowadza motyw umowy społecznej na mocy której ludzie zrzekają się części uprawnień naturalnych ( iusnaturalle) by mógł zapanować spokój. Wtedy też rozpoczyna się konstrukcja społeczeństwa opartego na prawie naturalnym (legesnaturalle). Prawa naturalne narzucają ludziom ograniczenia mające na celu zachowanie porządku i spokoju w społeczeństwie. Wśród najważniejszych legesnaturalle znajdują się:

•    „dążyć do pokoju i podtrzymywać go |

•    „człowiek winien być gotów, jeśli inni są również gotowi zrezygnować z uprawnienia do wszystkich rzeczy, jak dalece będzie to uważał za konieczne dla pokoju i obrony własnej i winien zadowolić się taką miarą wolności jaką gotów jest przyznać innym ludziom w siebie" (Pewne elementy iusnaturalle nie mogą zostać oddane np. prawo do stawienia oporu agresorowi)

•    „ludzie winni dotrzymywać umów"

Z tych trzech wynikają pozostałe legesnaturalle:

•    „ludzie winni okazywać sobie wdzięczność" Jest to podstawa do uczynności i zaufania

•    „Każdy człowiek powinien się starać, by przystosować się do reszty"

•    „ludzie winni przebaczać tym, którzy okazali skruchę"

•    „Kara powinna mieć na celu poprawę winnego bądź spowodowanie pozytywnych zmian w postawach innych ludzi"

•    „ludzie winni wstrzymywać się od zniewag"

•    Każdy człowiek winien uznawać innych za sobie równych z natury"

oraz bezstronność rozjemcy, wspólne korzystanie z rzeczy które nie mogą być podzielone, rozstrzyganie za pomocą losowania nt. własności rzeczy niepodzielnych których jest mało.

Realne wprowadzenie powyższych praw naturalnych wymagało wykreowania suwerena. Suweren ( nie koniecznie jedno osobowy władca) powinien dzierżyć władzę absolutną. Suweren nie jest stroną umowy społecznej i dla tego nie może być sporu między poddanymi a suwerenem. „Wolność poddanego leży więc tylko w tych rzeczach, które suweren pominął milczeniem regulując działania poddanych". Władza suwerena ma opierać się nie tylko na własnej sile ale i na zaufaniu społecznym które będzie wynikała z właściwego porządku prawnego oraz opierania swojej działalności na legesnaturalles.