81778

Zgodnie z jego dewizą - dobry żołnierz to taki, który dobrze maszeruje. Z powodu niemożności utrzymania magazynów wojskowych żołnierz napoleoński stosunkowo wiele nosił w plecaku (namiot, koc, zapasowe podeszwy do butów) i żywił się głównie dzięki masowym rekwizycjom (ten system załamał się w czasie wojny rosyjskiej). W roku 1804 we Francji po raz pierwszy puszkowano żywność.

W armii francuskiej pojawiła się grupa młodych i pełnych inicjatywy oficerów, wywodzących się zarówno ze szlachty, jak i z niższych warstw społecznych (Davout, Lannes, Murat, Bernadotte, Ney i wielu innych). Armia stworzyła niespotykane dotychczas możliwości awansu społecznego. Stopnie wojskowe otrzymywało się teraz nie ze względu na urodzenie czy pieniądze, ale za zasługi. Stąd słynne powiedzenie, że każdy żołnierz napoleoński nosi buławę marszałkowską w plecaku. Murat, syn oberżysty, został nie tylko marszałkiem Francji, ale i - z rozkazu Napoleona - królem Neapolu. Bernadotte, przed rewolucją zaledwie sierżant, stał się królem Szwecji (i przeciwnikiem Napoleona w ostatniej fazie jego rządów). Marszałek Lannes był synem masztalerza, marszałek Augereau synem handlarza owoców, marszałek Ney synem bednarza.

Napoleonowi udało się - jako pierwszemu chyba wodzowi w historii -skoordynować idealnie działanie grup korpusów (armii). "Wszystkie skomplikowane plany operacyjne, związane z przemieszczaniem setek tysięcy ludzi po nierównym terenie i po kiepskich drogach, dla których opracowania późniejsze generacje utworzyły ogromne sztaby generalne, Napoleon obmyślał i przechowywał we własnej pojemnej głowie" - pisze angielski historyk Michael Howard. Stał się mistrzem strategii tyraliery i kolumn uderzeniowych (znany był ze śmiałych uderzeń w najsłabszy punkt obrony przeciwnika, który wcześniej był ostrzeliwany przez artylerię). Stosował rozwiązania w ówczesnej wojnie niespotykane. Na przykład trwająca osiem minut szarża konna pod górę na armaty hiszpańskie pod Somosierrą, która otworzyła mu drogę na Madryt, była hekatombą polskich szwoleżerów, ale "tradycyjne" zdobywanie takiej pozycji oznaczałoby straty wielokrotnie większe.

We Francji Napoleon wszystko - całą gospodarkę i administrację -podporządkował potrzebom wojska. To samo czynił w podbitych przez siebie lub sprzymierzonych krajach, czego przykładem jest Księstwo Warszawskie. Każdy też mógł być w każdej chwili powołany do armii. W roku 1812, zaczynając wyprawę rosyjską, Napoleon miał w Europie pod bronią ponad milion żołnierzy.

10. REFORMY SPOŁECZNE.

• DEKLARACJA PRAW CZŁOWIEKA I OBYWATELA - 26.08.1789

1.    Naturalne prawa człowieka: wolność, równość, braterstwo

2.    Głosiła suwerenność narodu, równość ludzi wobec prawa, tolerancję religijną, wolność słowa i prasy