81790

(miesiąc przestoju produkcji) nastąpił spadek dochodu narodowego - pierwszy raz po wojnie. W 1980 odsunięto Edwarda Gierka ze stanowiska.

1980-1989

Lata 80. XX wieku były dla Polski latami kryzysu gospodarczego. Wraz ze spadkiem dynamiki wzrostu gospodarczego od drugiej połowy lat 70. i rosnącym zadłużeniem zagranicznym (ok. 24 mld dolarów) pogarszała się sytuacja gospodarcza w kraju. 1 lipca 1980 władze ogłosiły podwyżki cen żywności. Było to bezpośrednim impulsem do wybuchu masowych strajków w lipcu i sierpniu 1980 - najpierw w Lublinie, a potem na Wybrzeżu i Śląsku. Zakończyły się one podpisaniem porozumień społecznych, w których zaakceptowano postulaty protestujących robotników, m.in. zgoda na tworzenie związków zawodowych.

W 1981 roku rząd gen. Jaruzelskiego poinformował Klub Paryski o wstrzymaniu spłat zadłużenia zagranicznego w wysokości 25,5 miliardów USD oraz 3,1 miliardów rubli transferowych (ok. 2,5 miliard USD)¹⁴¹ z powodu niewypłacalności PRL^1SJ, co w konsekwencji powodowało jego dalszy wzrost.

Braki w zaopatrzeniu sprawiły, że najpierw żywność, a następnie inne artykuły, jak buty czy papierosy, zostały objęte reglamentacją. Nabyć je można było jedynie na kartki i w ograniczonych ilościach. Półki sklepowe przez wiele lat świeciły pustkami, zazwyczaj można było znaleźć jedynie kaszę i ocet. Po pozostałe produkty ustawiały się kolejki ludzi, niekiedy dzień i noc czekających na dostawę towaru.

W 1981 wprowadzono stan wojenny, co jeszcze bardziej zaszkodziło gospodarce. Po zniesieniu stanu wojennego wprowadzano od 1982 nieskutecznie reformę gospodarczą. Stan gospodarki poprawił się jednak dopiero po zmianach ustrojowych w Polsce po 1989 roku.

Charakterystyka gospodarki

Gospodarka oparta była w tym okresie na społecznej własności środków produkcji, co umożliwiało centralne kierowanie krajem - tworzono państwowe gospodarstwa rolne (PGR), wprowadzono państwowy monopol w handlu zagranicznym.

Wprowadzano plany wieloletnie (m.in. plan 3-letni (1947-1949) - odbudowy gospodarczej, plan 6-letni (1950-1955) - rozwoju gospodarczego i budowy podstaw socjalizmu oraz plany pięcioletnie z 1956-1960 - o kontynuowaniu polityki uprzemysłowienia, 1961-1965 - o dalszym rozwoju gospodarki narodowej, 1966-1970 - o kontynuacji polityki industrialnej kraju.

Zatrudnienie

Szybkie tempo odbudowy i uprzemysłowienia kraju zwiększyło zawodową aktywizację ludzi. Zlikwidowano bezrobocie (choć w rzeczywistości panowało bezrobocie ukryte), zmniejszono przeludnienie agrarne, szacowane w latach 1946-1965 na 2,4 min. W latach tych ponad 2 min ludzi znalazło zatrudnienie poza rolnictwem. Państwo realizowało politykę pełnego zatrudnienia oraz likwidacji dysproporcji w rozmieszczeniu sił wytwórczych na terenie kraju (nakaz pracy).

Ocena

Ocena PRL-u jako okresu w rozwoju ekonomiczno-społecznym Polski jest niejednoznaczna. Zależy ona w dużym stopniu m.in. od orientacji politycznej oceniającego. Próba bezstronnej oceny musi z jednej strony uwzględnić położenie geopolityczne Polski po II wojnie światowej, z drugiej zaś strony fakt że ostatecznym wynikiem prowadzonej w tym okresie polityki gospodarczej i społecznej było doprowadzenie gospodarki państwa niemalże na skraj bankructwa i niezdolności do konkurowania na rynkach zagranicznych¹³¹, jak również głęboka utrata akceptacji społecznej dla dalszej kontynuacji tego typu polityki ze strony zdecydowanej większości społeczeństwa.