83151

Dziedziczenie beztestamentowe (ab intenstato) miato miejsce tylko wtedy, gdy zmarły nie pozostawił testamentu albo testament jego został unieważniony. Prawo rzymskie ukształtowało 3 podstawowe systemy dziedziczenia beztestamentowego:

1)    Sformułowany w ustawie XII tablic, oparty był na pokrewieństwie agnacyjnym, wymienia 3 klasy dziedziców;

-sui heredes- to wszystkie te osoby, które znajdowały się pod władzą zmarłego i w momencie jego śmierci stawały się osobami sui iuris.

-proximi agnati- najbliżsi krewni agnacyjni Dziedziczyli tylko jeżeli brak było krewnych w klasie pierwszej.

-gentiles- współrodacy zmarłego noszący wraz z nim wspólne nazwisko.

Spadek odrzucony przez dziedzica powołanego w pierwszej kolejności, według ius civile nie przechodził na osoby powołane w dalszej kolejności, lecz uchodził za spadek leżący (heriditas iacens). Mógł być objęty w posiadanie przez kogokolwiek, a po roku nabyty w wyniku specjalnego zasiedzenia (usucapio pro herede).

2)    System pretorski, był systemem mieszanym, podstawą jego było zarówno pokrewieństwo kognacyjne jak i agnacyjne, znał 4 klasy dziedziców:

-unde liberi- dzieci spadkodawcy, niezależnie czy znajdowały się pod jego władzą w momencie śmierci, jak np. syn emancypowany.

-unde legitimi- wszyscy ci którzy wymienieni byli w ustawie XII tablic- najbliżsi krewni agnacyjni.

-unde cognati- krewni kognacyjni aż do VI stopnia w linii bocznej, krewni bliżsi wykluczali dalszych.

-unde vir et uxor- dziedziczył mąż po żonie albo żona po mężu, jeśli w momencie śmierci któregoś z nich istniało między nimi iustum matrimonium.

Innowacją systemu pretorskiego było wprowadzenie successio ordinum et graduum (sukcesja klas i stopni). Spadek nie objęty przez powołanego w pierwszej kolejności nie uchodził za heriditas iacens, lecz pretor ofiarował go dalszym krewnym w tej samej klasie lub dziedzicom z następ-nej klasy. Odrzucony przez wszystkich możliwych dziedziców ustawowych stawał się spadkiem nie objętym.

3)    Justynian uregulował dziedziczenie beztestamentowe w dokonanej przez siebie kodyfikacji w nowelach 118 i 127, był systemem w pełni kognacyjnym. Dziedziców podzielił na 4 klasy:

2