83761

R XVI. Odpowiedzialność prawna.

Prawo jest wyrazem woli władcy i przez to jest idea odpowiedzialności.

Ponoszenie konsekwencji własnych zachowań - doświadczanie wolności przez człowieka.

Odpowiedzialność można przypisać dzięki wolnej woli.

Uwolnienie od odpowiedzialności prawnej - niedorozwój psychiczny, małoletniość Odpowiedzialność nie zawsze opiera się na winie. Bark odpowiedzialności moralnej nie wyklucza odpowiedzialności prawnej.

Odpowiedzialność prawna może polegać na;

•    obowiązek ponoszenia przewidzianych przez normę sankcjonującą negatywnych skutków (np. odpowiedzialność kamą)

•    obowiązek ponoszenia ciężarów przewidzianych przez normy sankcjonujące, np. odpowiedzialność cywilno-odszkodowawcza.

•    ponoszenie negatywnych skutków wystąpienia pewnych zdarzeń, niełączących się z zachowaniami ludzkimi (odpowiedzialność cywilno-odszkodowawcza o charakterze ubezpieczeniowym lub gwarancyjnym)

•    do ustalenia zakresu odpowiedzialności prawnej podmiotu dochodzi w procesie stosowania prawa

Odpowiedzialność kama;

•    dotyczy głównie osób fizycznych

•    przesłanki do odpowiedzialności kaniej

° popełnienie czynu zabronionego, społeczna szkodliwość nie jest znikoma nullum crimen sine lege ° czyn musi być swobodny (nieprzymusowy),

° osiągnięcie minimalnego wieku (17, ew. 15)

° stan zdrowia psycliicznego w momencie czynu ° czy działanie w obronie koniecznej/wyższa konieczność ° związek przyczynowy - działanie a skutek

° czyn dokonanie został w stanie w iny. Wina = stan psychiczny, towarzyszący przestępcy popełniającemu czyn. Istnieje wina:

■    umyślna - sprawca ma zamiar dokonać czynu, chce popełnić czyn (zamiar bezpośredni -dolus dirctus), albo się na niego godzi (zamiar pośredni - ewentualny - dolus eventualis)

■    nieumyślna - nie ma zamiaru popełnienia, odpowiada się za własne czyny

Odpowiedzialność cywilna

•    dotyczy osób fizycznych, prawnych, skarbu państwa oraz ułomnych j. org.

•    Odpowiedzialność na zasadzie winy, poprzez działanie lub zaniechanie

•    Odpowiedzialność na zasadzie ryzyka,

•    nie tylko za własne, ale i cudze zachowania (także zwierząt)

•    odpowiedzialność jest często niezależny od w iny zobowiązanego

Typy odpowiedzialności cywilnej

1. deliktowa - odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną poprzez czyn niedozwolony (z tytułu deliktu, ex delicto). Okoliczności:

° zachowanie sprzeczne z prawem, narusza wartości prawa cywilnego ° zachowanie powoduje szkodę wyrządzoną innej osobie, np. zniszczenie komuś zdrowia ° naprawienie szkody, restytucja (przywrócenie do stanu poprzedniego) lub odszkodowanie ° szczególny przypadek: odpowiedzialność skarbu państwa za działanie funkcjonariusza, w tym tzw. bezprawie legislacyjne - wyrządzenie szkody przez wydanie lub niewydanie decyzji = władcze zaniechanie

° najczęściej ma postać sankcji prawnej z tytułu czynu niedozwolonego lub niewykonania umowy