DSC00384

232

iv wsPOi ęyiiSNA myśl prawna

godzeniem metod badaniu (synkrety/mem metodycznym). Prawo jest zjawiskiem społecznym, pojęcie jednak społeczności zagadnieniem zupełnie różnym od zagadnień przyrody, zagadnieniem stanowiącym zupełnie odmienny związek elementów, O ile przeto nauka prawa nie ma wejść w sfery nauk przyrodniczych, musi być pojęcie prawa oddzielane w sposób możliwie najbardziej ścisły od pojęć przyjętych w dziedzinie przyrody (natury). Oddzielenie to jest z tego powodu tak trudne, że prawo, a względnie to, co w mowie potocznej pod nim rozumiemy, wydaje się tkwić przynajmniej częścią swojej istoty w sferze zjawisk i zaszłości przyrody i wykazywać na wskroś „z natury rzeczy” wynikające postawy swego bytu. W szczególności, gdy się poddaje rozbiorowi jakąkolwiek zaszłość, jakikolwiek faktyczny stan rzeczy, roszczący sobie cechy prawa, jak czy to uchwałę ciała ustawodawczego, czy jakiś akt administracyjny, czy orzeczenie sędziowskie, czy też wreszcie jakiś akt prawny lub przestępstwo, to można w zaszłościach tych rozróżnić dwa elementy, a to przede wszystkim pewną sytuację, pewien akt rozgrywający się w czasie i przestrzeni, podpadający pod zmysły, jakąś zewnętrzną zaszłość, streszczającą się w pewnym ludzkim zachowaniu, a po wtóre tkwiącą również w akcie tym, w tej zaszłości pewną myśl, pewne specyficzne znaczenie. I tak np. w akcie ustawodawczym mamy zebranie członków ciała ustawodawczego w pewnej sali, słyszymy mowy, widzimy podnoszenie się osób z miejsc, głosowanie, słowem zewnętrzne, rzeczywiste zaszłości, a myślą (treścią) ich jest uchwalanie ustawy. Sędzia ubrany w togę mówi z podium sędziowskiego pewne słowa do człowieka stojącego przed podium. To zewnętrzne zjawisko oznacza orzeczenie sędziowskie. Kupiec pisze list o pewnej oznaczonej treści do drugiego kupca, ten mu wzajemnie listownie odpowiada, co oznacza, że zawarli umowę. Ktoś inny powoduje jakimś działaniem śmierć drugiego, co oznacza w znaczeniu prawnym zabójstwo.

(...)

Rozdział II. Prawo a moralność

§ 8. Prawo a sprawiedliwość (słuszność)

„Czysta teoria prawna, odgraniczając ściśle prawo od reguł rządzących przyrodą, od praw natury, stara się oznaczyć rów nic/ granice dzielące dziedzt* nę przyrody i dziedzinę ducha. Nauka prawa jest nauką o pewnych przejawach duszy ludzkiej, z istoty swej zatem nic jest nauką przyrodniczą. Można &S wprawdzie różnic w zapatrywaniu, czy przeciwieństwo istniejące nuędzy fi*