83766

ROZDZIAŁ XI § 51. Pojęcie przestrzegania prawa Przestrzeganie prawa - zachowanie adresata normy prawnej (sankcjonowanej lub sankcjonującej) zgodne z treścią dyspozycji w warunkach określonych w hipotezie

•    Przestrzeganie norm, gdy - świadome dostosowanie adresatów

•    Istotą prawa pozytywnego i koncepcji obowiązywania jest to, iż przestrzega prawa zarówno adresat pierwotny jak i wtórny

•    Uzasadnienie dla posłuszeństwa -zwykle związane z wartościami,

•    Posłuch dla prawa wynika z:

S Szacunku dla prawa -postawa legał i styczna

S Chęci uzyskania korzyści lub uniknięcia kar - postawa oportunistyczna

S Z chęci naśladowania innych osób - postawa konformistyczna § 51 Pojęcie nieprzestrzegania prawa

Nieprzestrzeganie prawa może polegać na:

1.    Zachowaniu contra legem - naruszenie prawa bądź złamanie prawa; działanie lub zaniechanie niezgodnym z treścią dyspozycji normy ius cogens w- warunkach hipotezy; osoba zwykle stara się, aby fakt ten pozostał niejawny gdyż zachowanie contra legem powinno uruchomić normę sankcjonującą.

2.    Zachowanie praeter legem - obok prawa; podjęcie zachowań w przypadku luki w prawie. Np. dokonanie wykładni rozszerzającej i uznanie jej za podstawę zachowania (secundum legem)

3.    Szczególne naruszenia prawa:

a)    Obywatelskie nieposłuszeństwo (ciuil disobedietue) - szczególny sposób naruszania prawa; nie ukrywa zachowań niezgodnych z prawem, publicznie manifestuje, nie chce uniknąć sankcji, chodzi o interes publiczny, a nie korzyści osobiste

b)    Nadużycie prawa

S Nadużycie prawa podmiotowego- działanie zgodne z literalnym brzmieniem przepisu, ale sprzeczne z zasadami współżycia społecznego lub z tzw., społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy. W dziedzinie prawa prywatnego

S Nadużycie prawa przedmiotowego - nadużycie prawa podmiotowego przeniesione w dziedzinę prawa publicznego

c)    Obejście prawa lub omijanie praw^ra (infraudem legis) - osiągnięcie celu zabronionego przez jedną normę w taki sposób, że adresat podejmuje zachowanie, które pozornie stanowi przypadek zastosowania innej normy, a nie normy obchodzonej. Adresaci sięgają szczególnie po rozszerzającą lub zwężającą wykładnię prawa. Niekiedy wykorzystują lub decyzyjny.

§53. Fikcja powszechnej znajomości prawa

•    Rozróżnienie przestrzegania i nieprzestrzegania prawa zakłada, że należycie ogłoszone akty normatywne są powszechnie znane

•    Ignorantia inris nocet - nieznajomość prawa szkodzi

•    Ignorantia inris non exculpat - nieznajomość prawa nie usprawiedliwia

•    Fikcja powszechnej znajomości prawa jest założeniem kontrfaktycznym.

§54. Znajomość prawa a jego przestrzeganie

•    Aby obywatel przestrzegał prawa musi wiedzieć o normie obowiązującej i jej treść; ważna jest więc formalna publikacja aktu.

•    Stopień znajomości prawa jest niewysoki gdyż: liczba aktów normatywnych jest ogromna, prawo jest nieustannie modyfikowane, niezwykle trudny język, dzienniki są trudnodostępne i kosztowne

•    Faktycznym źródłem wiedzy są więc środki masowego przekazu §55. Skuteczność prawa

•    Skuteczność finistyczna - osiągnięcie celu poprzez przestrzeganie prawa

•    Skuteczność behawioralna - skuteczność realna - skuteczność, jako podporządkowanie się adresatów postanowieniom skierowanym do nich norm.

•    Skuteczność aksjologiczna - adresaci akceptują i przyjmują jako swoje wartości, które legły u podstaw ustanowionych przez praw’odawcę norm prawnych.

1