80076

Ideologia polityc/.noprawna w Rzymie:

Rzymska doktryna polityczno-prawna rozwinęła się późno (wiązało się to niewielką pasja Rzymian do rozważali filozoficznych i teoretycznej refleksji). Rzymianie interesowali się raczej praktycznym wykorzystaniem polityki do celów' imperialistycznych. Arystokratyczna republika, z dominującą pozycją magistratury. zaostrzała stopniowo apetyty wielkich nobilów. co miało niestety destrukcyjny charakter (zagrożenie dla starożytnych cnót). W Rzymie za podstawową filozofie przyjęto stoicyzm, z jego racjonalizmem, kultem kosmicznego ładu, idei gwarantującej szczęście cnoty. Pociągał ich również swoisty kosmopolityzm stoików'. Rzymianie mieli poczucie misji dziejowej, uważali swój ustrój (połączenie monarcliii, arystokracji i demokracji) za najwspanialszy, będący źródłem rzymskich sukcesów - znamienne były tu poglądy Polibiusza. który uważał, że ustrój mieszany jest najmniej narażony na degenerację. W okresie kryzysu republiki koncepcja Polibiusza została zachwiana - stąd w późniejszym okresie pojawiły się tendencje monarcliistyczne. które wymusiły nowe doktrynalne uzasadnienie nowej formy rządów.

a)    Cicero: był to najwybitniejszy pisarz polityczny Rzymu, żyjący w I w. p.n.e., z pochodzenia ekw-ita, należał do przedstawicieli tzw. nowej arystokracji. Był wybitnym politykiem i znawcą prawa, autor licznych prac. min. wielkich traktatów „O państwie. O prawach. O powinnościach". W swoich poglądach łączył wiele filozofii greckich i hellenistycznych.

•    poglądy Cycerona:

państwo to wytwór naturalnych skłormości ludzi do życia w zbiorowości (węzeł państwa i prawa) państwo opiera się na sprawiedliwości (motyw' stoicyzmu)

był wrogiem pospólstwa (przeciwny egalitaryzmowi gospodarczemu, bał się rewolucji biedoty, był też przeciwnikiem demokracji, którą traktow'ał jako rządy motłochu)

podobnie jak Polibiusz Cicero również opowiadał się za ustrojem mieszanym (monarchia + arystokracja + demokracja)

uważał, że trwałość takiego ustroju związana jest nieodzownie ze zgodą stanów' (to najważniejszy w doktrynie Cycerona postulat społeczno-ustrojowy)

-    w czasach, w których przyszło żyć Cyceronowi, jego model państw^ra nie miał szans urzeczywistnienia, toteż zmodyfikował nieco swoje poglądy (rozważał możliwość powierzenia steru rządów wybitnej jednostce - wiązał się z tym nurt elitarnego solidaryzmu)

b)    ideologia Rzymu cesarskiego:

Ideologia ta nieodzownie wiązała się z jedynowładztwem, zaproponowanym przez Cycerona. Zasada pryncypatu została definitywnie ugruntowana przez Oktawiana Augusta (27 r. p.n e ).

•    cechy jedynowiadztwa: skumulowanie władzy w jednym ręku władza monarchy dożywotnia

w okresie pryncypatu starano się jednak maskować rządy jedynowładcze, poprzez pozostawienie iluzorycznego ustroju republikańskiego (pozostawienie dawnych instytucji prawnych, rnagistratiu. itd.)

władza jednostki oparta na jej autorytecie (prynceps ojcem ludu) najważniejsze cnoty władcy: dzielność, sprawiedliwość, pobożność, łagodność

-    w okresie pryncypatu (inaczej było w dominacie) władza cesarska była wyrazem woli ludu (pozostałości ustroju republikańskiego)

-    jedynowładztwo zapewnia pokój i porządek wewnętrzny („pa.x romana")

w okresie dominatu cesarz był już imperatorem, wszechwładnym i nieograniczonym (nastąpił powrót do znanej z przeszłości idei boskości monarchy)