80105

(a)    zasada przechodzenia ilości w jakość

(b)    zasada sprzeczności jako źródło rozwoju

(c)    zasada negacji

heglowska dialektyka pizyczyniła się do zdynamizowania pojęcia liistoiii. lunożhwiła zerwanie z romantycznym kultem ..starego*', otwierała drogi dla postulatów pizeobraźama instytucji społecznych, ustroju politycznego i porządku prawnego

Hegel odizucał tradycję niemieckiego romantyzmu jako irracjonalną, doceniał za to wagę realiów społecznych i politycznych

2)    filozofia dziejów:

Hegel był autorem swoistej koncepcji filozofii dziejów

liistoria ludzkości, twierdził, jest liistorią państw' (państwo to wolność, więc liistoria to wolność)

najważniejsze, uważał Hegel. jest aby ludzie uświadomili sobie wolność rozwój uświadomionej wolności pizebieŁał etapowa:

(a)    w orientalnych despotiach świadomość wolności miał tylko jeden człowiek - despota

(b)    w Grecji i Rzymie ta świadomość była już udziałem większej grupy ludzi (choć nie wszystkich)

(c)    dopiero chrześcijaństwo przyniosło wszystkim uświadomioną wolność

do tak pojmowanej wolności, zdaniem Hegla, dąży ludzki rozum. wykorzystując rozmaite środki („człowiek to bierny pionek w rękach rozumu, wykonujący obiektywny interes umysłu")

ludzie to istoty społeczne i polityczne, mówił Hegel. urzeczywistiuający ducha światowego (działają oni w ramach określonego narodu - państwa, te zaś również realizują ducha światowego w danym momencie dziejów)

Hegel wykazywał, że naród, który wypełnił już swoją „historyczną” misję prędzej czy później umrze („każdy naród przechodzi swą młodość, dojrzałość, wiek starczy, umiera") twierdził, że silnym narodem może być tylko ten. który aktywnie walczy o zniesienie rozłamu, dzielącego go od reszty świata (jest to pochwała wojny jako środka rozwiązywania konfliktów międzynarodowych)

udowadniał, że obywatele żyjący w nieustannym pokoju, zaczynają tracić więź ze swoim państwem, a to jest niebezpieczne dla wolności (pizecież państwo jest jej wcieleniem)

Hegel imał świadomość, że nie każda wojna jest słuszna („wojna ma być jedynie realizacją duclia światowego, a nie urzeczywistnieniem próżnych dążeń obywateli") jego katastrofizm polegał właśnie na nieuchronności konfliktów zbrojnych („ludzie bez przerwy chcą się rozwijać, a to eliminuje - unicestwia stare formy życia”)

3)    państwo:

Hegel gloryfikował znaczeme organizacji państwowej (istnienie państwa to społeczna konieczność)

państwo to cel sam w sobie

odizucał ideę umowy społecznej jako źródła władzy państwowej, nie zgadzał się także z tezą, że państwo jest sumą jednostek żarnie szklij ącej określone terytorium (jest to połączenie antyindywidualizmu z antyeudajmonizmem

® eudaimonizm: doktryna etyczna uznająca za najwyższą wartość szczęście osobiste lub społeczne, a dążenie do szczęścia za główny motyw postępowania)

Hegel postrzegał państwo, podobnie jak Fichte, pizez pryzmat interesów' niemieckiego mieszczaństwa (zwolennik własności prywatnej, wolności umów - pochwalał kapitalizm) służba państwowa to pieiwszy i naj bardziej zaszczytny obowiązek obywateli liberalizm gospodarczy nie skłonił Hegla do wysunięcia hasła liberalizmu politycznego (uważał, że państwo powiimo mieć starą formę - wyróżniał trzy władze: ustawodawczą, rządową i królewską - nie były one sobie równe) mocno akcentowi policyjną funkcję państwa

Hegel stał się oficjalnym patronem i filozofem junkierstwa pruskiego i obiektywnie obrońcą absolutyzmu monarszego

heglow-ska filozofia odcisnęła ogromne piętno na późniejszych filozofiach