89222

całościowego systemu; analogia; struktura systemu- ludzkie ciało- składa się z logicznie uporządkowanych różnych części ciała- podsystemów, pomiędzy poszczególnymi częściami ciała zachodzą nieustanne procesy wymiany, które są ukierunkowane na funkcję nadrzędna czyli utizymanie ciała- całościowego sytemu- przy życiu; struktura opisuje statyczny, funkcja-procesualno-dynamiczny aspekt systemu;

największym z możliwych systemów społecznych jest społeczeństwo jako całościowy system; a podstawową jednostką wszystkich systemów społecznych jest indywiduum jako działający podmiot, związane wzorami ról i strukturami instytucjonalnymi;

Parsons interesował się głównie warunkami stabilności systemów społecznych; jego teoria jest więc przede wszystkim teorią integracji i jej warunków, by poznać dokładniej procesy integracyjne przeprowadza się analizy funkcjonalne, które wyraźniej ukazują stosunek między strukturą a funkcją; Stwierdzenie- struktura statyczna- dobrze odnosi się do organizmu ludzkiego ale nie do społeczeństwa, które się stale zmienia; Parsons jednak uznaje to uproszczenie za niezbędne, gdyż przyjmując w analizie funkcjonalnej pewne elementy struktury za stałe, można skoncentrować się na procesach wymiany (przykład: w analizach dotyczących pizejśc między szkołą, szkołą wyższą i zakładem pracy zakłada się stabilność tycli instytucji w ich obecnym kształcie, by skoncentrować się na procesach wymiany między tymi podsystemami społecznymi);

Jednostki w społecznych podsystemach- icli czyruiości to „działanie w rolach"; pojęcie to łączy podsystem działającego podmiotu, jako psychologicznej, zachowującej się w^r określony sposób całości, z właściwą st nikt mą społeczną; struktura powstaje dzięki temu, że istnieje szereg względnie stabilnych stosunków' między indywiduami; te stabilne stosunki są wytw^,arzane i podtrzymywane przez instytucje; działający podmiot włączony jest w różne społeczne podsystemy, które wymagają od niego zawsze tylko określonych wycinków działania; tym wycinkiem nazywamy daną rolę; rola- pierwszy porządkujący element stiuktury społecznej;

przebieg działania w rolach i interakcji między osobami: w danym kontekście działają dwie lub więcej osób: osoby te zajmują pewną pozycję i działają w swoicli rolach, tzn. kierują się społecznymi oczekiw'aniami; spełnienie tycli oczekiwali prowadzi do uznania i nagrody, ich zignorow-anie do odrzucenia i ukarania przez partnera interakcji; działanie w^r rolach przebiega w- sposób nie zakłócony r optymalny, gdy jednostka działa w^r zgodzie ze swoimi potrzebami i jednocześnie spełnia oczekiwania innych; to z kolei przyczynia się ponadto do stabilności systemu całościow^rego-> jeśli w^r systemie społecznym ma panować równowaga i stabilność, to również w podsystemach działanie w rolach musi pizebiegać w dużym stopniu bez zakłóceń;

/ punktu widzenia tej teorii procesy socjalizacji mają funkcję stabilizującą; dzięki niej dorastające pokolenie powiiuro dobrowolnie i kompetentnie odgrywać wyznaczone im role; gdy to się nie udaje, pojawia się „kontrola społeczna"- opieka nad młodzieżą, policja, sądownictwo; wg. Parsonsa socjalizacja polega na nabywaniu takich orientacji, jakie są wymagane dla zadowalającego działania w rolach dorastająca osoba, wprowadzana w^r coraz bardziej kompleksowe role i sprawdzająca się w niech w toku działania, uczy się uczestniczenia na różnych płaszczyznach organizacji społeczeństwa;

socjalizacja rozumiana jest przez niego jako społeczne formowanie dyspozycji co do potrzeb, które są zaspokajane przez konformistyczne działanie w rolach; jest procesem, w którym nabywane są fundamentalne orientacje co do wartości, niezbędne do skutecznego działania w rolach socjalizacja musi pomagać w przejmowaniu i pojmowaniu róL teoria stnikt-fimkc rozróżnia specyficzne pod względem funkcjonalnym oczekiwania co do ról od ogólniejszych które są ogólnymi wskazówkami działania w różnych rolach (oczekiwanie od sekretarki, aby grzecznie, ale stanowczo odprawiała uciążliwych gości, jest specyficznym oczekiwanie co do roli; natomiast w^robec ról zawodowych istnieje ogólny wymóg, aby postawione zadania spełniać facłiowo. sprawnie i możliwie bez emocji) umiejętność działania w rolach osiąga się w procesie socjalizacji poprzez nabywanie ogólnych dla wielu ról orientacji (o. uniwersalistyczna- orientacja na względnie stabilny nadrzędny system wartości odnoszący się głównie do ról zawodowych o. partykularystyczna- system wartości zupełnie przeciwny, osiągnięcia nie są najważniejsze, pojawiają się emocje):

koncepcja pattern variables - znaczący instrument analityczny socjologu, klasyfikacji systemów ról w nowoczesnych społeczeństwach według zasadniczych wymagań wobec zachowki;